Otsailaren 15
Otsailaren 15 a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita seigarren eguna da. 319 egun falta dira urtea amaitzeko, 320 egun bisurteetan .
Gertaerak
ENIAC konputagailua 1947-1955 bitartean.
Egutegia
Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia
Seaska egutegia:
Iruntze/Inuntze eta Jurdan/Jurdana.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
Euskal Herria
Mundua
Arte eta kultura
Euskal Herria
1537 – Euskaraz idatzita dagoen eta ezagutzen den testu luzerik zaharrena idatzi zuen Juan Zumarraga gotzainak. Bere arrebari idatzitako gutuna da.
Mundua
1939 – Stagecoach ("Diligentzia") filma estreinatu zen, John Fordek zuzendu eta Claire Trevor , John Wayne , Thomas Mitchell , John Carradine , Andy Devine eta George Bancroft aktoreek antzeztu zuten.
1985 – The Breakfast Club ("Gosariaren Elkartea") filma estreinatu zen, John Hughesek zuzendu eta Emilio Estevez , Paul Gleason , Anthony Michael Hall , John Kapelos , Judd Nelson , Molly Ringwald eta Ally Sheedy aktoreek antzeztu zuten.
2002 – Hart's War ("Harten Gerra") filma estreinatu zen, Gregory Hoblitek zuzendu eta Bruce Willis , Colin Farrell , Terrence Howard , Cole Hauser eta Marcel Iureş aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia
Euskal Herria
Mundua
1946 – ENIAC lehen ordenagailu elektronikoa aurkeztu zuten.
2001 – Giza genoma osoaren lehen zirriborroa argitaratu zen Nature aldizkarian.
Kirolak
Euskal Herria
Mundua
Jaiotzak
Euskal Herria
1586 – Jacques Bela , zuberoar legegizona (h. 1667 ).
1838 – Piarres Ibarrart , euskal idazle eta bertsolaria (h. 1919 ).
1855 – Antonio Trueba Aginagalde , euskal konpositore eta organo-jolea (h. 1944 ).
1890 - Pedro Garmendia , lapurtar ilustratzailea (h. 1945 ).
1909 – Guillermo Gorostiza , Bala Gorria , bizkaitar futbolaria (h. 1966 ).
1923 – Alejandro Artetxe , Arratiako lehoia , bizkaitar boxeolaria (h. 1998 ).
1931 – Faustino Villanueva Villanueva , nafar apaiza eta misiolaria (h. 1980 ).
1944 – Faustino Amiano , gipuzkoar arraunlari ohia (h. 2020 ).
1945 – Gloria Agirre, Txikita de Aizarna , gipuzkoar erraketista.
1946 – Joaquín Sukuntza , nafar-argentinar apaiz eta gotzaina, Buenos Airesko gotzain laguntzailea.
1952 – Iñaki Cabases , nafar politikaria.
1956 – Carlos Totorika , bizkaitar politikaria, Ermuko Foroaren sortzaileetako bat.
1958 – Juan Mario Gómez Esteban , bizkaitar xakelaria, Nazioarteko Maisu Handia .
1962 – Jokin Mitxelena , euskal idazle eta ilustratzailea.
1969 – Uxune Martinez Mazaga , bizkaitar zientzialaria
1972 – Adolfo Baines , nafar futbolari ohia.
1975 – Beatriz Martinez de Antoñana , arabar aktorea.
1990 – Joana Flaviano , bizkaitar futbolaria.
1995 – Markel Etxeberria , bizkaitar futbolaria.
1996 –
1997 - Ximun Bessonart , lapurtar errugbilaria.
Mundua
1471 – Piero de Medici , Florentziako jauna (h. 1503 ).
1564 – Galileo Galilei , italiar filosofo, fisikari eta astronomoa (h. 1642 ).
1705 – Charles-André van Loo , frantziar margolaria (h. 1765 ).
1710 – Luis XV.a Frantziakoa , Frantziako erregea eta Nafarroako erregea (h. 1774 ).
1748 – Jeremy Bentham , ingeles filosofo eta epailea, utilitarismoaren fundatzailea (h. 1832 ).
1751 – Johann Heinrich Wilhelm Tischbein , alemaniar margolari eta grabatzailea (h. 1829 ).
1797 – Heinrich Steinweg , alemaniar-estatubatuar piano-egilea (h. 1871 ).
1808 – Karl Friedrich Lessing , alemaniar paisaia margolaria (h. 1880 ).
1809 –
1810 – Giovanni Lanza , Italiako lehen ministroa (h. 1882 ).
1811 – Domingo Faustino Sarmiento , Argentinako presidentea (h. 1888 ).
1817 – Charles-François Daubigny , frantziar margolari eta marrazkigilea (h. 1878 ).
1820 – Susan B. Anthony , estatubatuar feminista eta sufragista (h. 1906 ).
1826 – George Johnstone Stoney , irlandar fisikaria (h. 1911 ).
1831 – Adolf Deucher , Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1912 ).
1834 –
1845 – Elihu Root , estatubatuar legegizona eta politikaria (h. 1937 ).
1861 –
1873 – Hans von Euler-Chelpin , alemaniar-suediar biokimikaria, 1929ko Kimikako Nobel Saria (h. 1964 ).
1874 – Ernest Shackleton , anglo-irlandar esploratzailea (h. 1922 ).
1881 –
1883 – Sax Rohmer , ingeles eleberrigilea (h. 1959 ).
1890 – Robert Ley , alemaniar politikari nazia (h. 1945 ).
1893 – Sükhbaataryn Yanjmaa , Mongoliako presidentea (h. 1962 ).
1896 – Guadalupe Muñoz Sampedro , espainiar aktorea eta enpresaburua (h. 1975 ).
1898 –
1899 –
1904 – Antonin Magne , frantziar txirrindularia (h. 1983 ).
1905 – Nise da Silveira , brasildar psikiatra eta psikoanalista (h. 1999 ).
1906 – Shigemaru Takenokoshi , japoniar futbolaria (h. 1980 ).
1907 –
1908 – Pedro Laín Entralgo , espainiar sendagile eta idazlea (h. 2001 ).
1909 – Miep Gies , Otto Heinrich Franken familia naziengandik izkutatzen lagundu zuen emakumea (h. 2010 ).
1910 – Irena Sendler , Varsoviako Ghettoko Aingerua , II. Mundu Gerran 2.500 bat haur judu salbatzen lagundu zuen erizaina (h. 2008 ).
1916 – Lise London , Frantziako Erresistentziako aktibista, nazien kontzentrazio-eremuetatik bizirik atera zena (h. 2012 ).
1917 – Ruairí Brugha , irlandar politikaria (h. 2006 ).
1921 – Jan Pen , herbeheretar ekonomialaria, ekonomiaren dibulgazioan nabarmendua (h. 2010 ).
1923 – Jelena Bonner , sobietar giza-eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2011 ).
1926 –
1927 –
1929 – Graham Hill , ingeles auto pilotua, Hiruko Koroa irabazi duen pilotu bakarra (h. 1975 ).
1930 – Bruce Dawe , australiar olerkaria, Australiako olerkari eraginkorrenetakotzat joa (h. 2020 ).
1931 –
1934 – Niklaus Wirth , suitzar informatikaria, hainbat programazio-lengoaiaren diseinatzailea, Pascal barne (h. 2024 ).
1935 – Roger B. Chaffee , estatubatuar astronauta (h. 1967 ).
1937 – Eladio Viñuela , espainiar kimikari eta biologo molekularra, biologia molekularraren aitzindarietako bat Espainian (h. 1999 ).
1938 – Diana Deutsch , britainiar-estatubatuar psikologoa.
1939 – Ole Ellefsæter , norvegiar eskiatzailea (h. 2022 ).
1941 – Andrés Amorós , espainiar saiakeragile eta literatura kritikaria.
1942 – Sadou Hayatou , Kamerungo lehen ministroa (h. 2019 ).
1944 – Dzhojar Dudaiev , Itxkeriako Txetxeniar Errepublikako lehenengo presidentea (h. 1996 ).
1945 – Silvia Casale , European Committee for the Prevention of Torture (CPT, Torturaren aurkako Europako komitea) elkarteko presidentea.
1947 –
1948 –
1951 – Jane Seymour , ingeles aktorea.
1952 – Tomislav Nikolić , Serbiako 4. presidentea.
1954 – Matt Groening , estatubatuar marrazkilaria.
1955 – Janice Dickinson , estatubatuar modelo, moda-argazkilari eta aktorea.
1957 –
1958 – Rabah Madjer , aljeriar futbolaria.
1960 – Enrique Urquijo , espainiar musikagilea, abeslaria, baxu-jotzailea eta gitarra-jotzailea (h. 1999 ).
1962 – Milo Đukanović , Montenegroko presidentea.
1964 –
1965 – Adama Barrow , Gambiako presidentea.
1966 – Roman Kosecki , poloniar futbolari ohia.
1967 – Rosa Cursach , espainiar filosofoa, teologoa, politikaria eta emakumeen eskubideen aldeko ekintzaile feminista.
1968 – Hiroyuki Asada , japoniar manga-artista.
1969 – Anja Andersen , danimarkar eskubaloi-jokalari ohi eta entrenatzailea.
1970 – Antoni Daimiel , espainiar kazetaria, saskibaloia eta NBAn aditua.
1973 – Anna Dogonadze , georgiar-alemaniar gimnasta ohia.
1974 – Alexander Wurz , 1 Formulako austriar gidaria.
1975 – Yumi Obe , japoniar futbolari ohia.
1976 – Óscar Freire , espainiar txirrindularia.
1983 –
1984 – Doda , poloniar musikaria, Poloniako artisten artean sari gehien irabazi duenetakoa.
1985 – Maiko Nakaoka , japoniar futbolari ohia.
1992 – Johanna Hyöty , finlandiar tenislaria.
1993 –
1995 – Megan Thee Stallion , estatubatuar rapper, abeslari eta konpositorea.
1998 - Jemima Montag , australiar atleta.
2000 – Leyre Monente , errioxar futbolaria.
Heriotzak
Euskal Herria
1831 – Juan Kruz de la Fuente, Durangoko platerua , bizkaitar idazlea (j. 1760 ).
1853 – Beñat Larralde , lapurtar bertsolaria (j. 1771 ).
1924 – Natividad Álvarez, La Bilbainita , bilbotar kriskitin jotzaile eta dantzaria (j. 1900 ).
1951 – Guillermo Arsenio Itzaga , bizkaitar liburuzain eta kazetaria, Madrilen (j. 1885 ).
1965 – Tomas Mujika , euskal musikaria, konpositorea eta irakaslea , Uruguayko ganbera-musikan eragin nabarmena izan zuena, Uruguayn (j. 1887 ).
1969 – Simon Arrieta , euskal herritar margolaria (j. 1915 ).
1987 – Juan Felix Iriarte , Berjinanto , nafar bertsolaria (j. 1912 ).
1998 – Haydée Agirre , Euzko Alderdi Jeltzaleko mitinlari ospetsua (j. 1907 ).
2001 – Ricardo Otxoa , euskal txirrindularia (j. 1974 ).
2007 – Fernando Tapia , Tapia I.a , euskal herritar pilotaria (j. 1940 ).
2014 – Pako Iriondo , Euskal Mendizale Federazioko presidentea eta Euskal Herriko mendizaletasunaren bultzatzaile handia (j. 1926 ).
2015 – Sergio Blanco Rivas , bizkaitar abeslaria, Madrilen (j. 1948 ).
2018 – Ekai Lersundi , 16 urterekin bere buruaz beste egin zuen bizkaitar transexuala , LGTBI+ kolektiboaren aktibista eta erreferentea (j. 2001 ).
2021 – Jose Maria Etxebarria Artetxe , Villagodioko markesa, bizkaitar abokatu eta ekonomialaria (j. 1932 ).
2022 – Karmele Aierbe , gipuzkoar irakasle, politikari abertzalea eta euskaltzalea (j. 1951 ).
Mundua
1145 – Luzio II.a , Aita santua .
1152 – Konrado III.a Alemaniakoa , Hohenstaufen etxeko lehen ordezkaria (j. 1093 ).
1534 – Barbara Jagellondarra , poloniar printzesa, Saxoniako dukesa ezkontidea (j. 1478 ).
1637 – Fernando II.a , Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1578 ).
1781 – Gotthold Ephraim Lessing , alemaniar idazlea, kritikaria eta filosofoa (j. 1729 ).
1824 – Veremundo Arias , galiziar beneditar elizgizona, Iruñeko apezpikua (j. 1742 ).
1842 – Carlo Andrea Pozzo di Borgo , Korsikako diplomatikoa (j. 1764 ).
1844 – Henry Addington , Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1757 ).
1846 – Otto von Kotzebue , alemaniar-estoniar itsasgizona, Errusiar Inperioaren zerbitzura (j. 1787 ).
1847 – José Rebolledo Palafox , espainiar jenerala, Iberiar Penintsulako Gerran nabarmendu zena (j. 1775 ).
1857 – Mikhail Glinka , errusiar musikagilea (j. 1804 ).
1864 – Adam Wilhelm Moltke , Danimarkako lehen ministroa (j. 1785 ).
1865 – Nicholas Wiseman , ingeles kardinala (j. 1802 ).
1869 – Mirza Ghalib , Mogol Inperioaren amaierako urdu hizkuntzaz eta persierazko poeta (j. 1797 ).
1900 –
1905 – Lew Wallace , estatubatuar abokatu, jeneral, gobernadore, politikari, diplomazialari eta idazlea (j. 1827 ).
1912 – Émile Garet , frantziar politikaria (j. 1829 ).
1928 – Herbert Henry Asquith , Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1852 ).
1934 – Ai Xia , txinatar aktore eta gidoilaria (j. 1912 ).
1938 – Belarmina Suárez Muñiz , asturiar emakume sindikalista, errepresio frankistaren biktima, fusilatua (j. 1090 ).
1939 –
1941 – Guido Adler , musika-ikerlaria (j. 1855 ).
1959 – Owen Willans Richardson , britainiar fisikaria, 1928ko Fisikako Nobel Saria (j. 1879 ).
1962 – Menen Asfaw , Etiopiako Inperioko enperatriz ezkontidea (j. 1891 ).
1965 – Nat King Cole , estatubatuar jazz eta pop abeslaria eta piano jotzailea (j. 1919 ).
1966 – Camilo Torres Restrepo , kolonbiar apaiza, Askapenaren Teologiaren aitzindaria eta ELNko kidea (j. 1929 ).
1967 – James Lennox Dawson , Viktoria Gurutzea jaso zuen eskoziar soldadua (j. 1891 ).
1968 – Noel Llopis Lladó , kataluniar geologo, espeleologo eta mendizalea, Euskal Herriko espeleologoen erreferente zientifiko nagusietako bat XX. mendean (j. 1911 ).
1973 – Tim Holt , estatubatuar aktorea (j. 1919 ).
1974 – George Snedecor , estatubatuar estatistikaria (j. 1881 ).
1976 – Vasili Xulgin , Ukrainan jaiotako errusiar identifikazioko politikari, filosofo eta kazetari kontserbakorra (j. 1878 ).
1984 – Ethel Merman , estatubatuar aktore eta abeslaria (j. 1908 ).
1986 – David Vázquez Martínez , espainiar-argentinar biokimikaria eta ikertzailea (j. 1930 ).
1988 – Richard Feynman , estatubatuar fisikaria, XX. mendeko fisikaririk garrantzitsuenetariko bat eta 1965eko Fisikako Nobel Saria (j. 1918 ).
1992 –
1995 – Arna Mer-Khamis , israeldar ekintzaile politikoa eta giza eskubideen defendatzailea (j. 1929 ).
1996 – Brunó Ferenc Straub , Hungariako estatuburua (j. 1914 ).
1998 – Martha Gellhorn , estatubatuar kazetaria eta eleberrigilea (j. 1908 ).
1999 – Henry Way Kendall , estatubatuar fisikaria, 1990eko Fisikako Nobel Saria (j. 1926 ).
2004 – Helena Kolody , brasildar poeta eta irakaslea (j. 1912 ).
2010 – Serge Smulevic , nazien kontrako erresistentziako kide judua (j. 1921 ).
2011 – François Nourissier , frantziar kazetari eta idazlea (j. 1927 ).
2012 – Julia Manzanal Pérez , Comisario Chico , espainiar aktibista errepublikanoa, PCEko militantea (j. 1915 ).
2013 – Alain Desrosières , frantziar estatiskaria, ospetsua estatistikaren historian eta soziologian egindako ikerketengatik (j. 1940 ).
2014 – Thelma Estrin , estatubatuar informatikaria, ingeniaritza biomedikoan eta sistema adituetan aitzindaria (j. 1924 ).
2021 –
2023 –
Jaiak eta urteurrenak
Kanpo estekak
Otsailaren 14 | Urteko egutegi | Otsailaren 16