Portus Dives

Portus Dives,^[1] olim insula Sancti Ioannis Portus Divitis^[2][3] (vulgo Puerto Rico, plenius Hispanice Estado Libre Asociado de Puerto Rico et Anglice Commonwealth of Puerto Rico), est Civitatum Foederatarum territorium non incorporatum cum statuto consortionis. Insula inter Antillas Maiores sita a septemtrione oceano Atlantico et a meridie mari Caribaeo eluitur. Territorium ipsā insulā Portoricensi seu Portudivitensi multisque insulis minoribus Viequensibus^[4] necnon Culebra^[5] et Mona^[6] constituitur.

Ex anno 1947 Portudivitenses proprium suum gubernatorem eligere possunt. Linguae publicae sunt Anglica et Hispanica, qua ultima plerique loquuntur. Politicus insulae status libertatis aut participandarum Civitatum Foederatarum Americae est quaestio magnae disceptationis. Die 6 Novembris anni 2012, in referendo populorum, 65 centesimae incolarum territorii suum statum ad integralem Civitatum Foederatarum territorii partem sicuti civitatem elevare probaverunt, quod solum pendet a probatione Congressūs Civitatum Foederatarum.

Portoricenses seu Portudivitenses crebro suam insulam Hispanice Borinquen (Latine Boriquen^[7], Borichena^[8] seu Borica^[9]) nuncupant, quod ab indigenico Taīnico nomine Borikén, "Terram Fortis Domini" significante, derivatur. Hispanica vocabula boricua et borincano a Borikén et Borinquen, respective, derivantur et crebro sunt in usu ad identificandum aliquem Portudivetensis hereditatis. Insula quoque populariter Hispanice isla del encanto, quod "insulam incantationis" significat, nominatur.

Christophorus Columbus insulam Sanctum Ioannem Baptistam (Hispanice San Juan Bautista) ad honorem sancti Ioannis Baptistae nuncupavit, dum capitalis urbs nominata est Urbs de Portu Divite^[10] (Hispanice: Ciudad de Puerto Rico). Denique mercatores et alii maritimi visitatores insulam Portum Divitem seu Portoricum (Hispanice Puerto Rico) denotavere, dum "Sanctus Ioannes" nomen in usu praecipuo commerciali cursualique portui et capiti urbi factum est.

Insulae Portoricensis historia, antequam Christophorus Columbus illuc adveniret, minus clara est. Quod hodie scitur, praesertim derivatur ab archaeologicis inventis et transcriptionibus oralium Hispanorum relationum. Primus liber de historia Portudivitensi funditus tractans ab Fratre Ignatio Abbad y Lasierra scriptus est anno 1776, scilicet 283 annos postquam Hispani suas sedes in insula collocavissent.

Prima Indigenarum colonia in Portorico ab Ortoroidibus, Aevi Antiqui ethnei, quod sedes suas in insula circa annum 2000 a.C.n. collocavit, constituta est. Postea, inter annos 120 et 400, Igneri, ex Orinoco orti, in insulam advenere. Inter saecula VII et XI Taīnica cultura insigniter se evolvit et circa annum 1000 Taīni facti sunt praecipuum ethnos in Portorico. Quod in insulam dominavit, donec Hispani anno 1493 advenere.

Cum primum Europaei in insulam advenere, hanc adhuc incolebant Amerindicae Aravacae Taīnorum tribus; nomen quod ei insulam dederant Borikén (Hispanice: Borinquén; Latine Boriquen,^[11] Borichena^[12] seu Borica,^[13]) erat. Primus contactus cum Europaeis Christophori Columbi opere accidit, per eius secundum iter in Antillas, die 19 Novembris 1493. Nihilominus aliqui, non fuisse Christophorum Columbum, qui Portum Divitem inveniret, sed Martinum Alphonsum Pinzón, qui anno 1492 solus explorationem pergens a Christophoro Columbo discessisset, asserunt. Hispanica igitur regia familiae Pinzón tempus unius anni dedit, ut opus collocandarum sedum et colonizationem, quae eos sibi insulam vindicare permisisset, incipere possent, sed ei defecere.

In principio Sanctus Ioannes Baptista (Hispanice: San Juan Bautista) ab ipso Christophoro Columbo ad honorem sancti Ioannis Baptistae baptizata, insula denique nomen "Portus Dives" seu "Portoricus" (Hispanice Puerto Rico) cepit; originale nomen ad designandum urbem maximam et caput, Sanctum Ioannem (Hispanice: San Juan) manet. Conquisitator Hispanicus Ioannes Pontius Legionensis effectivus Portoricensis gubernator munere functus factus est, quia, Vincentius Yáñez Pinzón, gubernator electus ante Ioannem Pontium, nunquam advenit in insulam.

Portus Dives confestim ab Hispanis colonizatus est, qui magnum Africanorum servorum numerum illuc portavere, qui ultimi laborare Coronae Hispanicae coacti sunt, sic Amerindos Taīnicos incolas, qui progressive evanescebant, commutantes. Insula statim Imperii Hispanici praecipua fortalitia et strategicus portus in Caribaeo facta est. Propter continuam Europaeorum hostium minationem curā cruciati, per saecula Hispani numerosa castra ac moenia ad protegendum caput aedificavere: erecta sunt castra sicuti Fortalitia (Hispanice et Anglice: La Fortaleza), Castellum Sancti Philippi Promunturii (Hispanice: Castillo San Felipe del Morro et Anglice: Fort San Felipe del Morro seu Morro Castle) et Castellum Sancti Christophori (Hispanice: Castillo San Cristóbal et Anglice: Fort San Cristóbal); causā horum defensivorum operum Batavi, Francogalli et Britanni in conatibus capiendae insulae defecerunt.

Anno 1809, dum Napoleo maiorem Paeninsulae Hibericae partem occupabat, conventus popularis Gadibus habitus Portoricum Hispanicum territorium ultraoceanicum cum iure mittendorum deputatorum in Cohortes Hispanicas agnovit. Deputatus Raimundus Power y Giralt praeses vicarius Cohortium Gades|Gaditanarum factus est et eius constitutionales saeculi undevicensimo reformationes demographico ac oeconomico incremento favere et praesertim maiorem celebritatem insulae contulere. Post nationalem independentiam a Centroamericanis et Austroamericanis nationibus obtentam, Portoricus et Cuba unicae duae Mundi Novi coloniae ad Imperium Hispanicum pertinentes mansere. Paupertas et politica longinquitas ab Hispania in parvam sed significativam insurrectionem, anno 1868, nuncupatam Clamorem Larium (Hispanice: Grito de Lares et Anglice Cry of Lares) induxere: quae facile et cito repressa est. Huius independentistici motus fautores fuere Raimundus Emeterius Betances, nationis Portudivitensis "pater" putatus, et aliae politicae personae, apud quas Secundus Ruiz Belvis. Paucis annis postea ortus est Motus Autonomicus Portoricensis, a Romano Baldorioty de Castro coeptus et a Ludovico Muñoz Rivera usque ad exeuns saeculum evolutus. Anno 1897, Ludovicus Muñoz Rivera et alii independentistae Hispanicae gubernationi liberali Chartam Autonomiae Portoricensis (Hispanice: Carta Autonómica de 1897 de Puerto Rico; et Anglice Charter of Autonomy for Puerto Rico) agnoscere et accipere persuasere. Anno proximo disposita est prima, sed durationem brevis, gubernatio autonoma Portudivitensis. Conciliatum igitur est sustinere gubernatorem ab Hispania nominatum, qui quodvis legislativum decretum cum quo dissentiret rescindere poterat, et parlamentariam structuram partim electam.

Die 25 Iulii anni 1898, exorto bello Hispano-Americano, in Portum Divitem, Hispanicam coloniam, Civitates Foederatae Americae appulsu in Guanĭcam (Hispanice et Anglice: Guánica) invasere. Foedere Lutetiensi anno 1898 Hispania Portoricum, iuxta cum Guama et Philippinis, Civitatibus Foederatis Americae cedere coacta est. Saeculum vicensimo sub militari Civitatum Foederatarum regimine cum civitatis functionariis, gubernatore non excepto, qui a Praeside Americano nominabantur coepit. Anno 1917, Lex Jones–Shafrothiana, a Congressu Civitatum Foederatarum probata, Portudivitensibus incolis nationalitatem Civitatum Foederatarum sic concedebat, ut Portoricenses adscribi sicuti milites per primum bellum mundanum possent.

Annis depressionem Magnam anni 1929 secutis, aliqui politici duces mutationes conati sunt, apud quos eminuit Petrus Albizu Campos, praecipuum nationalem motum pro libertate, Factionem Nationalisticam Portoricensem ducens. Sed ad adeundum radicalem mutationem in gubernativa nationis structura exspectandos erant ultimi anni administrationis Rooseveltanae et Trumananae. Hac perihodo fuit quoddam compromissum, a Ludovico Muñoz Marín et aliis politicis evolutum, cuius summo fastigio fuit anno 1946 designatio, a parte praesidis Henrici Truman, primi gubernatoris Portudivitensi origine, Iesū T. Piñero. Anno 1947, Civitates Foederatae ius eligendi democratice gubernatoris Portoricensis concesserunt et die 2 Ianuarii Ludovicus Muñoz Marín primus gubernator Portudivitensis a populo electus factus est.

Die Kalendis Novembribus anni 1950 duo Portoricani nationalistae, Griselius Torresola et Anscharius Collazo, praesidem Henricum Truman Vasingtoniae occidere conati sunt. Apparebat desiderium maioris autonomiae et, sicuti proximus effectus, is authenticum democraticum referendum in Portu Divite permisit, ut statueretur, si vellent, quaedam propria constitutio. Quod anno 1952 accidit, et talis constitutio proprietates consortionis (Anglice commonwealth; Hispanice estado libre asociado), vocabuli crebro in usu ad designandam praesentem relationem inter ambas civitates, sumpsit. Denique per decennium 196 insula rapidam industrializationem cognovit, beneficio ambitiosorum propositorum sicuti Operatio Se Calceare , quae Portoricensis oeconomiae fundamenta ex agriculturalibus in industrialia mutare proponebat.

Hodie insula clara periegetica destinatio et praecipuum centrum industriale pharmaceuticum et fabricatorium facta est. Nihilominus "pugna" ad definiendum politicum statum nunquam constitit. Ultimis decenniis, localiter auctorizata sunt plebis scita, quae decernerent, utrum Portoricus consortionem consolidare an Civitatum Foederatarum civitas omnibus effectibus fieri poscere deberet; sed post tres angustas victorias pro servanda consortione, revera nihil in relationibus cum Civitatibus Foederatis mutavit.

In duobus referendis, annis 1967 et 1993 habitis, Portudivitenses se Civitatibus Foederatis Americae iungere recusavere.

In civitatis referendo anni 1998, consortio contra civitatem foederatam cum 50.3 centesimae suffragiorum vicit et grosso modo divisi sunt eisdem percentationibus fautores factionis pro foederatione, Factionis Novae Progressisticae et fautores factionis pro consortione, Factionis Popularis Democraticae. Factio Libertatis Portus Divitis 2.5 centesimas suffragiorum consecuta est et quamobrem confirmata est apud praecipuas Portoricenses factiones.

Die 6 Novembris 2012, Portoricus suffragatus est de insulae statu. Prima quaestione 54% desiderium mutandi status expressere. Secunda quaestione 61.1 centesimae Portudivitensium pro adhaerendo Civitatibus Foederatis Americae sicuti 51ª civitas foederalis se declaravere, 5.5 centesimae pro libertate plena, et 33.3 centesima pro servando statu. Grosso modo, fautores adhaesionis republicani et fautores servandi status democrati fuerunt.

Referendum devinciens non sunt et nunc ut Congressus Civitatum Foederatarum utrum Portorici adhaesio acciperetur decerneret spectat.^?

Mense Maio 2022, Sodales Congressus rogationes sponsoring certantes quomodo solvendas statui territorialis Puerto Rico convenerunt et eius necessitudo cum US convenerunt ad novas leges simul componendas. Proposita legislatio elementa libellum pro-statvitatis coniungit inductum a Rep. Darren Soto, D-Fla., et Rep. Jenniffer Gonzalez, membrum Congressus Puerto Rico non suffragante et Republican, iuxta Puerto Rico Actus Sui-Determinationis de Reps. Alexandria Ocasio-Cortez et Nydia Velázquez, utraque Democratae Novi Eboraci. Leges latrinae dicit plebiscitum ad solvendum statum politicum Puerto Rico die 5 Novembris 2023 teneri.

Portus Dives seu Portoricus e praecipua Portu Divite seu Portorico et variis minoribus insulis sicuti Viequibus,^[14] Culēbrā,^[15] Monā^[16] Insulā Desechensi,^[17] et Capsā Mortuorum consistit. E quibus quinque ultimis, solum Culebra et Vieques incolas totum per annum habent. Culebra, quae solum milia passuum duodeviginti a terra firma distat, est domus Orae Flamencensi, unae apud optimas oras decem in toto orbe terrarum. Insula Mona incolas per maiorem anni partem non habere solet, exceptis operariis Ministerii Opium Naturalium et Ambitalium. Sunt etiam multae minores insulae, inclusis insuletis Monetto et Insuleto Sancti Ioannis, quae ultima Antiquum Sanctum Ioannem et Portam Terrae comprehendit et cum praecipuā insulā pontibus conectitur.

Consortioni Portoricensi area 13 790 km² seu 5320 mi² est, e quibus 8870 km² seu 3420 mi² terra est et 4921 km² seu 1900 mi² aqua est. Maxima praecipuae insulae longitudo ex Oriente versus Occidentem 180 km seu 110 mi et maxima amplitudo e Septemtrione versus Meridiem 65 km seu 40 mi est. Portus Dives est minima apud Antillas Maiores, cuius magnitudo 80% Iamaicae, solummodo circa 18% Hispaniolae et 8% Cubae, maxima apud Antillas Maiores, est.

Insula praesertim montana cum magnis litoralibus areis Septemtrione et Meridie est. Praecipuum iugum montium Cordillera Centralis (Hispanice et Anglice: Cordillera Central) nuncupatur. Altissimus locus in Portorico Cirrus Punctae (Hispanice et Anglice Cerro de Punta), 1339 metra seu 4393 pedes altus, in hoc iugo situs est.

Alium ponderis summum est Elyunque^[18] (Hispanice et Anglice: El Yunque), unum apud altissima in Serra Luquillensi^[19] (Hispanice et Anglice: Sierra de Luquillo) in Silva Naturali Elyunquensi (Hispanice Bosque nacional El Yunque et Anglice: El Yunque National Forest), 1065 metra sive 3494 pedes altum.

Portorico sunt septemdecim lacus, omnes ab homine facti, et amplius quinquaginta flumina, pleraque e Cordillera Centrali orta. Insularis regionis Septemtrionalis flumina typice longiora et cum maiore fluxu volumetrico illis Meridionalibus sunt, quia Meridionalis regio minus pluviae accipit quam Centralis et Septemtrionalis regiones.

Portus Dives e Cretaceo usque ad Eocaenum vulcanicis et plutonicis lapidibus, qui novioribus Oligocaenicis ac recentioribus carbonatis et aliis lapidibus sedimentariis teguntur, componitur. Pleraeque speluncae et topographia carstica^[21] in insula in Septemtrionali regione in carbonatis evenit. Antiquissimi lapides circiter 190 millionibus annorum abhinc (in Iurassico) orta sunt et in Serra Vermicula (Hispanice et Anglice: Sierra Bermeja) in Autroccidentali insulae parte sitae sunt. Qui crustae oceanicae partem repraesentant et e zona Oceani Pacifici egredi creduntur.

Portoricus in limitibus inter laminas Caribicam et Boreo-Americanam iacet et tectonicis contentionibus quas haec interactiones inferunt deformatur. Hae contentiones terrae motus et megacymata ciere possunt. Hi seismici eventus, iuxta cum lapsibus terrae, aliquae apud gravissima geologica pericula in insula et in Boreorientali Caribaeo repraesentant.

Recentissimus terrae motus die 8 Octobris anni 1918 accidit et aestimatam magnitudinem 7.5 scalae Richterianae habuit. Ante litus Aguadillae^[22] (Hispanice et Anglice: Aguadilla), nonnulla chiliometra de Septemtrionali litore, ortus et a megacymate comitatus est. Quod magna detrimenta proprietatibus intulit et amissiones vulgavit corrupta infrastructura, praesertim pontibus. Quod aestimatas 116 mortes et 4 milliones dollariorum Statunitensium in proprietatum detrimentis intulit. Gubernativa defectio agendi rapide ad praebendam generalem opitulationem politico activismo e opponentium parte et denique ortui Factionis Nationalisticae Portoricensis contribuit.

Fossa Portoricensis (Hispanice: Fosa de Puerto Rico et Anglice: Puerto Rico Trench) maxima et profundissima fossa in Oceano Atlantico, propemodum 115 chiliometra seu 71 milia passuum Septemtrione Portorici in limite inter laminas Caribicam et Boreo-Americanam sita est. Est 280 chiliometra seu 170 milia passuum longa. Cuius profundissimus locus, Depressio Milvauchia^[23] (Hispanice: Depresión Milwaukee et Anglice: Milwaukee Deep) nuncupatus, fere 8400 metrorum sive 27 600 pedum sub aequore iacet.

In zona tropica situs, Portus Dives umidum tempus anni habet quod extensum est ex Aprili usque ad Novembrem. Cordillerae Centralis Mons praecipua causa variarum temperaturarum et praecipitationum in brevissimis distantiis accidentium sunt. Montes etiam amplam variationem in locali venti velocitate et directione propter protectorios ac corrivatorios effectus iuxta cum climatica variatione inferre possunt.

Insula mediam temperaturam 82.4 °F seu 28 °C per annum habet, cum media minima temperatura 66.9 °F seu 19 °C et maxima 85.4 °F seu 30 °C. Temperaturae haud asperiter per tempora anni mutant. Temperatura in Meridie plerumque paucos gradus altiores est et in mediis intestinis montibus temperaturae semper frigidiores sunt quam illae reliquae insulae.

Inter hiemem et aestatem est temperaturae differentia est solum circiter 6 °F seu 3.3 °C. Quod debetur praesertim tepidae aquae tropici Oceani Atlantici, quae significative frigidiorem aërem se e Septemtrionem versus Boreoccidentem moventem^? temperat. Litoralium aquarum temperaturae per annum sunt propemodum e 75º F Februario usque ad 85 °F Augusto. Maxima temperatura umquam relata 99 °F seu 37 °C Arecībi^[24] (Hispanice et Anglice: Arecibo) fuit, minima autem temperatura umquam relata 40 °F seu 4 °C Adiunctis (Hispanice et Anglice: Adjuntas), Aibonitone ^[25] (Hispanice et Anglice: Aibonito) et Corŏzāle^[26] (Hispanice et Anglice: Corozal) fuit. Media annua praecipitatio 1687 mm seu 66 pollices" est.

Portus Dives tempus Atlanticorum huracanorum passus est, pariter reliquo Mari Caribaeo et Septemtrionali oceano Atlantico. Peraeque, quarta annuae pluviae pars tropicis turbinibus venti contributa est, qui crebriores per agitationis Puellae perihodos quam per illas Puelli sunt. Turbo cum tropicae procellae vi prope Portoricum peraeque in singula quinquennia transit. Huracanum insulae vicinitatem peraeque semel septenis annis transit. Solum unum Categoriae 5 huracanum insulam ex anno 1851 verberavit, Huracanum Lacus Okeechobee seu Huracanum Sancti Philippi II Septembris anni 1928.^?

Archipelago endemicae species 239 plantarum, 16 aves et 39 amphibia aut reptilia, e 1998 agnitae, connumerant. Quarum pleraeque (234, 12 et 33 respective) in praecipua insula inveniuntur. Notissima endemica species et Portoricensis magnificentiae symbolum est eleutherodactylus (Hispanice et Anglice: coquí), parvum anurum faciliter identificatum propter vocationis sonum, e quo derivat eius nomen Hispanice et Anglice. Pleraeque eleutherodactylorum sepecies (13 e 17) vivunt in Silva Naturali Elyunquensi^[27] (Hispanice Bosque nacional El Yunque; Anglice El Yunque National Forest), tropica silva pluviali ab insulae Boreoriente antea nuncupata Silva Nationali Caribica. Elyunque^[28] (Hispanice et Anglice El Yunque) domus est amplius 240 plantarum, quarum 26 endemicae insulae sunt. Etiam domus est 50 avium speciebus, apud quas excellit valde periclitata amazona vittata (Anglice Puerto Rican amazon seu Puerto Rican parrot seu iguaca; Hispanice cotorra puertorriqueña seu iguaca).

Per insulam ab meridioccidente, 40 km² sive 15 milia passuum quadrata siccae terrae in Consortionis Reservato Silvestri Guanicensi amplius 600 inusitatas species plantarum et animalium continent, apud quas periclitatae species 48 et endemicae Portui Diviti 16 comprehenduntur.

Praesens Portudivitensis constitutio, die 25 Iulii anni 1952 promulgata, Portoricum Civitatum Foederatarum Consortionem definit. Per quam limitatur insulae autonomia respectu nationalis defensionis, signandae monetae, rationum externarum et administrandi cursus publici ac teloniorum. Potestas exsecutiva a gubernatore exercetur, qui eligitur cata annis quattuor et adiuvatur suis muneribus a consilio secretariorum. Potestas legisfera in dibuleutico legisfero conventu, consistente in sodalium 27 Senatu et 52 sodalium Camera Repraesentantium, residet. Respectu^? potestatis iudicialis, eius maximum organum Tribunal Supremum, a magistratibus septem a gubernatore nominatis formatum est. Gubernatio Foederalis Statunitensis a tribunali districtus et procuratore a Praeside Civitatum Foederatarum designatis repraesentatur. Ad huius civitatis Iudicium Maximum appellationes ob Portudivitensia tribunalia factas ultima rogatione interponi possunt.

Nationis gubernator Alexander García Padilla est a die 3 Ianuarii anni 2013. Senatūs praeses Eduardus Bhatia et Camerae Repraesentantium praeses Iacobus Perelló est.

Apud praecipuas factiones politicas sunt:

• Factio Popularis Democratica (Hispanice: Partido Popular Democrático et Anglice: Popular Democratic Party), cuius praeses Hector Ferrer est;
• Factio Nova Progressistica (Hispanice: Partido Nuevo Progresista et Anglice: New Progressive Party), cuius praeses Ludovicus Fortuño est;
• Factio Libertatis Portus Divitis (Hispanice: Partido Independentista Puertorriqueño et Anglice: Puerto Rican Independence Party), cuius praeses Ruben Berríos est.

Respectu^? collegiorum opificum, haec sunt maximae repraesentationis in natione:

• Centralis Portoricensis Opificum (Hispanice: Central Portorriqueña de Trabajadores et Anglice: Puerto Rican Workers' Central), cuius praeses Victor Villalba Rodríguez est;
• Unio Generalis Opificum (Hispanice: Unión General de Trabajadores et Anglice: General Workers' Union), cuius praeses Ioannes Eliza Colón est;
• Foederatio Opificum Portoricensium, ad AFL-CIO affiliata, (Hispanice: Federación de Trabajadores de Puerto Rico et Anglice: Workers' Federation of Puerto Rico), cuius praeses Iosephus Rodríguez Báez est;
• Concilium 95 Administrorum Publicorum Unitorum Portorici, ad AFSCME affiliatUM, (Hispanice: Concilio 95 de Servidores Públicos de Puerto Rico et Anglice: Council 95), cuius praeses Annetta González est.

Sicuti territorium haud incorporatum Civitatum Foederatarum, Portoricus nullam administrativam primi ordinis divisionem habet, sicuti definitum a Gubernatione Civitatum Foederatarum, sed sunt municipia septuaginta octo secundo gradu quae comitatūs munere funguntur. Municipia vicissim divisa sunt in barria, quae vicissim divisa sunt in sectores (Hispanice sectores et Anglice sectors). Singula municipia singulos alcaldes seu maiores habent et singulae municipales legislaturae singulis annorum quattuor temporibus eliguntur.

Anno 2004 Portoricensis populositas, constanter crescens, 3 920 000 incolas comprehendebat, quamquam emigrantium in Civitatibus Foederatis residentium numerus cifram 4 300 000 superabat. E decennio 197 evenit demographicum incrementum par 0,47% per annum, cum exspectatione vitae nimirum alta: 81,77 annis feminis et 73,67 annis viris, cum nationali media 77,62 annorum. Praesens Portudivitensis populositas Europaeorum, Afrorum et Amerindorum mixtura cum parva Asianorum praesentia est. Praecipuum ethnos ab albicoloribus mixticiis repraesentatur, qui orti sunt ex hybridatione praesertim inter Hispanos (et alios Europaeos) et Taīnos, insulae indigenas, sed etiam cum Canariarum incolis. Nuper, reapse, Universitatis Portoricensis investigationem de mitochondriali acido desoxyribonucleico incolarum in Caribica insula fecit et resultatio est ut 61% Portoricensium a Taīnis, 27% ab Afris et 12% ab Eurpaeis directam originem haberent, quia hoc albicolorum ethnos (aut sit melius dicire albicolorum-Taīnorum) altam Amerindicarum Taīnicarum somaticarum indolium percentationem possidet. Aliud principale ethnos in insula a nigricolorum Afrorum servorum descendentibus repraesentatur, qui Conquisitatores Hispani in insulam apportavere. Inter quos identificari possunt Yorubicum et Bantuense ethnē, orta ex Africa Occidentali. Ultimum ethnos, ad 1% populositatis correspondens, ab Asianis, praesertim e Sinis et Iaponia venientibus, repraesentatur. Apud ethnicas minoritates denique citandi sunt immigrantes Cubani, Dominiciani, Columbiani et Venetiolani venientes in insulam nuperrime.

Linguae publicae exsecutivi rami in gubernatione Portudivitensi Hispanica et Anglica sunt, quamquam Hispanica primaria est. Lingua Hispanica unica lingua officialis toti Consortionis iudiciali systemati est et fuit, etsi fuit anno 1902 lex linguae Anglicae unicae. Statunitensis tribunalis districtūs omnia officialia negotia Districtui Portoricensi Anglice administrantur. Anglice parva minoritas loquitur -minus quam 10% incolarum. Lingua Hispanica praecipua lingua negotiorum, educationis et quotidianae vitae in insula, qua amplius 95% incolarum loquuntur.

Publicarum scholarum instructio tota in Portu Diviti Hispanice agitur. Sunt probatoria programmata propemodum in duodecade apud amplius 1400 scholas publicas ad agendam instructionem solum Anglice ordinantur. Lingua Anglica sicuti secunda lingua docetur et obligatoria disciplina ex elementariis ordinibus usque ad lyceum est. Surdae communitatis linguae lingua gesticulatoria Americana et eius loci variatio, lingua gesticulatoria Portudivitensis, sunt.

Portoricensis lingua Hispanica multas vocabularii ac syntaxeōs idiosyncrasias habens evolvit quae eam discriminat a lingua Hispanica in usu alibi. Dum lingua Hispanica qua tota Hiberia, Mediterraneum et Provinciae Maritimae Hispanicae loquuntur in insulam per saecula adtulit, profundior regionalis affectio in lingua Hispanica qua Portus Dives loquitur fuit e lingua Hispanica qua praesentes insulae Canariae loquuntur. Portudivitensis lingua Hispanica etiam occasionalia Taīna vocabula includit, typice in contextu vegetationis, naturalium phaenomenorum aut primitivorum instrumentorum musicorum. Simili modo, vocabula praecipue Occidentalibus Africis linguis attributa in ciborum, musicarum ac saltationum contextibus adoptata sunt, praesertim in litoralibus urbibus cum densatione descendentium ex Afris Subsaharianis.

Secundum studium ab Universitate Portoricensi effectum, novem Portudivitensium e quibusque decem Portoricum inhabitantium Anglice alto grado non loquuntur. Nuper, secundum "Descriptionem Narrativam Portorico de Populositate et Habitatione inter annos 2005 et 2009", apud homines saltem quinque annos natos Portum Divitem inhabitantes, 95% aliā linguā quam Anglicā domi loquuntur. Ex illis aliā linguā quam Anglicā domi loquentibus, 100% Hispanice loquuntur et minus quam 0,5% aliquā aliā linguā loquuntur; 85% se Anglice "perbene" non loqui retulerunt.

Ecclesia Catholica Romana ab Hispanis colonis allata est et pedetemptim praecipua religio in Portu Divite facta est. Prima dioecesis in Americis, inclusā Portoricensi, a Papa Iulio II anno 1511 auctorizata est. Alius Papa, Ioannes Paulus II, Portoricum Octobri mense anno 1984 visitavit. Omnia Portudivitensia municipia saltem unam Catholicam ecclesiam habent, e quibus pleraeque in media urbe aut platea maiori sitae sunt. Afri servi varias ethnicas Africas religiosas praxes cum dissimilibus gentibus consociatas attulere et servavere; praesertim, Yorubica Sanctariae (Hispanice santería) et/aut Ifae (Hispanice ifá) credibilia et derivatum e Congensibus Palum Mayombe (Hispanice palo mayombe). Aliqui aspectus syncretico Christianismo absorpti sunt.

Protestantismus, qui per Hispanicum Catholicum regimen suppressus est, parum denuo emersit, Civitatibus Foederatis regentibus, quod Portoricum interconfessionaliorem fecit, quamquam Catholicismus adhuc praecipua religio est. Prima Protestantica ecclesia, Ecclesia Sanctissimae Trinitatis in Ponce, ab Anglicana dioecesi Antiquae (Anglice et Hispanice Antigua) anno 1872 statuta est. Germani coloni in Ponce Ecclesiam Sanctissimae Trinitatis, Ecclesiam Anglicanam et primam haud Catholicam Romanam Ecclesiam in toto Imperio Hispanico in Americis, condidit.

Incrementum apud Pentecostales evenit. De Protestantibus incolis aestimationes magnopere variant. Demoscopus Paulus Ramos anno 1998 incolas 38% Catholicos, 28% Pentecostales, 4% Baptistas et 18% asseclas independentium ecclesiarum esse retulit; Protestantes collective fere duos milliones ex insulari 3,6 millionum populositate connumerant. "Conclusio est ut Portus Dives noniam praecipua Catholicus sit." (The San Juan Star, die 12 Aprilis, anni 1998: "Study reflects growing numbers of churchgoers").

Alius investigator conservativiorem taxationem de Protestantium proportione dedit:

Portoricus, propter suam longam consociationem cum Civitatibus Foederatis, Protestantior apud Latinoamericanas nationes est, cum Protestantica populositate propemodum inter 33 et 38%, e quibus plerique Pentecostales sunt. David Stoll calculat ut si incrementi indices ecclesiis evangelicis inter 1960 et 1985 per alios viginti quinque annos extrapolemus Portus Dives 75% evangelicus fiat (Ana Adams: "Brincando el Charco..." in Power, Politics and Pentecostals in Latin America, Edward Cleary, ed., 1997. p. 164).

Ecclesiae Orthodoxae communitas, Ecclesia Dormitionis Sanctissimae Theotocu/Sancti Spyridonis, Turgalio Superiori (Hispanice et Anglice Trujillo Alto) sita est, et parvae communitati servit. Congregatio Graecos, Russos, Serbios, Bulgaros, Statunitenses, Moldavos et Portoricenses repraesentat.

Anno 1940, Ioannetta García Peraza Congregationem Mitam (Anglice Mita Congregation et Hispanice Congregación Mita), primam Portudivitensis originis religionem, condidit. Tainici religiosi cultūs ab advocatorum manipulo alicuius gradūs denuo invenit et finxit. Simili modo, aliqui Africarum religiosarum traditionum aspectūs ab aliquibus asseclis servata sunt.

Anno 1952, Statunitensium Iudaeorum manipulus primam insulae synagogam antiqui domicilii Gulielmi Korber, divitis Portoricensis cum Iudaica Germanica origine statuere. A Cecho architecto Antonino Nechodoma designata et aedificata est. Synagoga, Sha'are Zedeck nuncupata, suum primum rabbinum anno 1954 conduxit. Portus Dives maximam Iudaicam communitatem e Caribico, 3 000 connumerantem, habet et est unica insula in Caribico ubi Conservativi, Reformatorii et Orthodoxi Iudaici motūs omnes repraesentantur.

Anno 2007, sunt propemodum 5 000 Musulmanorum in Portu Diviti, repraesentantes propemodum 0,13% incolarum. Octo meschitae totam per nationem sitae sunt, plerisque Musulmanis Flumine Petris (Hispanice et Anglice Río Piedras) viventibus.

Anno 2011, 26 546 Testium Iehovah propemodum 0,72% incolarum cum 329 congregationibus repraesentant.

Centrum Buddhisticum Padmasambhava (Anglice Padmasambhava Buddhist Center), cuius asseclae Thibetanum Buddhismum colunt, minorem sedem in Portu Diviti habet.

Urbs cum maximo incolarum numero caput Sanctus Ioannes est, cum propemodum 395 326 incolarum. Excellunt apud alias praecipuas urbes Bayămon, Carolīna, Ponce et Cagŭas. Apud decem urbibus maiorem populositatem in insula habentis, octo intra putatam Territorium urbis Sancti Ioannis sitae sunt, aliae autem duo sitae sunt Meridie (Ponce) et Occidente (Maiaguez) insulae.

Positio	Urbs	Area Statistica Metropolitana	Incolae	Photographemata
1	Sanctus Ioannes[29]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	395 326
2	Bayămon[30]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	208 116
3	Carolīna	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	176 762
4	Ponce[31]	Ponce	166 327
5	Cagŭas[32]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	142 893
6	Guaynābo[33]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	97 924
7	Arecībum[34]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	96 440
8	Toa Inferior[35]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	89 609
9	Maiăguez[36]	Maiaguez	89 080
10	Turgalium Superius[37]	Sanctus Ioannes-Cagŭas-Guaynābo	74 842

Oeconomicae condiciones in Portorico temporaliter meliores fiunt e Depressione Magna propter externam pecuniae collocationem in onerosis activitatibus sicuti pharmaceuticis productis et petrochemicorum productorum technologiā. Postquam speciali gubernationis Civitatum Foederatarum regimini fructae sunt, locales industriae cum eis oeconomice pauperrimarum regionum ex toto orbe terrarum contenturae sunt, ubi salaria de minimo Civitatum Foederatarum salario legibus non subiecta sunt. His ultimis annis, fabricae internationalibus capitalibus rectae delocalizatae sunt versus nationes cum minoribus salarialibus impensis, in America Latina et in Asia. Portus Dives Statunitensibus commercii legibus et restrictionibus Statunitensibus subiectus est. Hodie PDG pro incola ibi erat anno 2008 18 700 dollariorum Civitatum Foederatarum.

"Caribaei Graecia" putatus, Portus Dives debitum circiter 73 milliardorum dollariorum Civitatum Foederatarum aequivalens ad centum centesimas habet. Germanus Wolfgangus Schäuble Civitatum Foederatarum ministri fiscali respondit: "permuta Graeciam Portorico" dum Iacobus Lew Graecae criseōs gestionem commentabatur. Diarium La Tribune Portudivitensem decoctionem Civitatum Foederatarum comparsoribus^? multissimi constatum iri collegit.

Portoricus infrastructuras technologicius profectas e Caribico et America Latina habet. Praecipuae urbes, tales Sanctus Ioannes, Bayămon, Cagŭas, Guaynābo, Carolīna et Ponce, modernis aedificiis et numerosorum ac praecipuorum industrialium ergasteriorum praesentiā designantur. Propter eandem causam, salus et educatio altam qualitatem victūs assecutae sunt, per valetudinariorum, specializatarum clinicarum et cuiuslibet gradūs ac ordinis scholarum praesentiam in toto eius territorio, apud ultima quae 47 universitates. Nihilominus, hoc incrementum innovandi et quaerendae prosperitatis Portum Divitem in maximum infrastructurarum continendarum limitem induxit, quod circumiectis naturalibus valde nocuit; recentia studia monstravit ut, si haec evolutio praesenti rhythmo et sine imponendis certis legibus opes naturales protegentibus persistat, insula ad annos minus quam 70 "insula-urbs" fiatur.

Apud media communicationis in Portu Diviti locales radiophonicae stationes, televisifici tramites et diaria sunt, quorum pleraque Hispanice conducuntur. Sunt etiam tres stationes Statunitensis societatis American Forces Network. Apud cotidie distributa diaria El Nuevo Dia, El Vocero et Primera Hora and the Puerto Rico Daily Sun sunt.

Apud diaria hebdomadaliter aut assidue distributa excellunt Claridad et La Estrella Norte. Complures televisifici tramites localia contenta in insula praebent, apud quos excellunt Súper Siete, Telemundo, Univision Puerto Rico, WAPA-TV, and WKAQ-TV.

Portus Dives viarum, autoviarum divisarum ac autoviarum rete a Ministerio Vecturarum et Operum Publicorum (Hispanice Departamento de Transportación y Obras Públicas) procuratum ac a Politiā Portudivitensi custoditum possidet. Insulae territorium urbanum publicā diaconiā laophorii et ferriviae subterraneae, Traminis Urbani (Hispanice Tren Urbano) nuncupatae, conectitur. Publicae conexiones inter varias urbes collectivis privatisque taxiraedis suppeditantur, quae in omnibus municipiis iuxta cum municipalium linearum laophoriis operantur. Aëriae conexiones aëriportuum viginti unius praesentiā maxime praebentur, e quibus decem ad privatum militaremque usum, octo ad nationales volatūs (inclusis finitimis insulis), duo ad internationales volatūs Aguadīllae ac Ponci et unus ad intercontinentales volatūs, Aëroportus Internationalis Ludovicus Muñoz Marín (Hispanice Aeropuerto Internacional Luis Muñoz Marín et Anglice Luis Muñoz Marín International Airport), Carolīnae prope Sanctum Ioannem destinati sunt. Per mare conexiones magno portuum et stationariorum aggerum numero cuilibet commerciali aut privatae aut periegeticae navi consolidantur; praecipuus maritimus portus est Portus Sancti Ioannes, ubi inveniuntur in suis stationibus etiam naves circumvectoriae maximas in toto orbe terrarum.

Prima schola in Portu Diviti Schola Grammaticae (Hispanice Escuela de Gramática et Anglice Grammar School) fuit, quae condita est ab episcopo Alphonso Manso anno 1513, in regione ubi Cathedralis Sancti Ioannis aedificanda erat. Schola gratuita erat et docebantur lingua Latina, litterae, historia, scientia, ars, philosophia, theologia.

Educatio in Portorico divisa est in ordines tres- Primariam (scholae elementariae gradūs inter 1 et 6), Secundariam (scholae mediae et gymnasii sive lycei gradūs inter 7 et 12) et Superiorem (praegradūs et gradūs universitarios). Anno 2002, index alphabetismi apud Portoricenses 94.1 centesimae erat; secundum genus, erat 93.9 centesimae viris et 94.4 centesimae feminis. Secundum anni 2000 censum, 60.0 centesimae incolarum lycei sive gymnasii aut maioris educativi ordinis gradum et 18.3 centesimae baccalaureatum aut superiorem gradum complexi sunt.

Instructio in ludi litterarii ordine obligatoria est et perpellitur a civitate inter quinque et duodeviginti annos natos. Constitutio Portus Divitis ius educationis omnibus civibus in insula permittit. Quamobrem, scholae publicae gratuitam et haud sectariam educationem in elementario ac secundario ordinibus praebent. In trium ordinum quolibet, alumni et privatae et publicas scholas frequentare possunt. Anno 1999, erant 1532 publicarum scholarum et 569 privatarum in insula.

Maximum et antiquissimum universitarium systema publica Universitas Portoricensis (Hispanice Universidad de Puerto Rico et Anglice University of Puerto Rico) cum campis undecim est. Maxima privata universitaria systemata in insula Systema Universitarium Annae G. Méndez (Anglice Ana G. Méndez University System et Hispanice Sistema Universitario Ana G. Méndez), quae Universitatem Turabensem (Hispanice Universidad de Turabo et Anglice University of Turabo), Universitatem Metropolitanam (Anglice Metropolitan University et Hispanice Universidad Metropolitana) ac Universitas Orientis (Hispanice Universidad del Este) gerit; Universitas Interamericana de Portu Divite (Hispanice Universidad Interamericana de Puerto Rico et Anglice Interamerican University of Puerto Rico), cum multis campis; Pontificia Universitas Catholica Portoricensis (Anglice Pontifical Catholic University of Puerto Rico et Hispanice Pontificia Universidad Católica de Puerto Rico); et Universitas Sacri Cordis (Hispanice Universidad del Sagrado Corazón et Anglice University of the Sacred Heart) sunt. Portoricus quattuor scholae Medicinae et tres scholae legum a societate American Bar Association approbatae habet.

In Portu Diviti valetudinariae areae privatizatio cautiones qualitatemque diaconiarum civibus oblatarum deminuit, propter magna medicarum ac pharmaceuticarum diaconiarum pretia. Quamquam est magna quantitas Statunitensium industriarum pharmaceuticarum in Portorico, medicamenta valde magnis pretiis venumdantur, quod cives privatis medicis solvere cogit, qui etiam cari sunt. Est ratio medica publica, nuncupata Hispanice La Reforma (scilicet "Reformatio"), sed hic hominibus qui paucos reditūs habent exigua est.

Magna medicamentorum pretia applicationi Legis Circumvectionis (Hispanice Ley del Cabotaje) in insula debentur. Haec lex pharmaceuticis productis in natione fabricatis importationis sumptūs sddendos esse statuit, quamquam haec producta intra insulam elaborata sint.

Moderna Portudivitensis cultura unica culturalium antecedentium mixtura est: apud quae sunt Tainica (Amerindica), Europaea (praesertim Hispanica), Africa et recentius Boreoamericana.

Ex Hispanis, Portoricus linguam Hispanicam, Religionem Catholicam et plerosque culturales moralesque valores ac traditiones accepit. Civitates Foederatae Americae linguae Anglicae pondus, universitarium systema et aliquorum festorum ac consuetudinum adoptionem addidit. Die 12 Martii anni 1903, Universitas Portoricensis officialiter condita est, seiuncta ex "Schola Normali Industriali" (Hispanice Escuela Normal Industrial), minore instituto Faiardone tres annos antea condito.

Multa e Portoricensi culturā musicae pondus incumbunt et formata sunt coniungendis aliis culturis cum localibus ac traditionalibus rhythmis. Mature in Portudivitensis musicae historiā, Hispanicarum et Africarum pondera notabilia fuere. Culturales motūs per Caribicum et Americam Septemtrionalem praecipuo munere in recentissimis musicis ponderibus quae Portoricum attacta sunt functi sunt.

Officialia Portūs Divitis symbola spindalis Portoricensis (Anglice Puerto Rican spindalis et Hispanice reina mora), avis typus; thespesia grandiflora (Hispanice et Anglice flor de maga), floris typus; et ceiba pentandra (Anglice kapok et Hispanice ceiba) sunt. Haud officiale animal et Portudivitensis superbiae symbolum eleutherodactylus (Hispanice et Anglice: coquí), parvum anurum, est. Alia popularia Portoricensia symbola xibari^[38] (Hispanice et Anglice jíbaros) seu agricola et Carīte sunt.

Portoricensis architectura latam varietatem traditionum, generum et nationalium affectionum per Hispanici dominii saecula et per Statunitensis dominii saeculum accumulatarum demonstrat. Architectura Colonialis Hispanica, Arabica, Ars Decorativa, architectura Postmoderna et multae aliae architectonicae formae visibiles per totam insulam sunt. Ex urbe ad urbem, sunt etiam multae regionales dissimilitudines.

Antiquus Sanctus Ioannes (Hispanice Viejo San Juan; Anglice Old San Juan) est unum e duobus barriis, praeter Monasterium Sancti Georgii^[39][40] (Hispanice et Anglice Santurce), quae municipium Sanctum Ioannem ex anno 1864 ad 1951 constituebant, ubi antiquum independens municipium Flumen Petrae (Hispanice et Anglice Río Piedras) annexum est. Abundantibus tabernis, historicis locis, museis, subdialibus cauponis cafeariis, popinis, eucharibus domibus, arboriformibus plateis et antiqua pulchretudine ac architectonica peculiaritate, Antiquus Sanctus Ioannes est praecipuus locus locali et intestinae periegesei. Hic districtus etiam numerosis publicis plateis ac ecclesiis insignitur, inter quas excellunt Ecclesia Sancti Iosephi (Hispanice Iglesia de San José et Anglice San José Church) et Cathedralis Sancti Ioannis Baptistae (Hispanice Catedral de San Juan Bautista et Anglice Cathedral of San Juan Bautista), quae sepulcrum Hispanici exploratoris Ioannis Pontii Legionensis continet. Ibi etiam est antiquissimus Catholicus ludus litterarius in Portorico, Collegium Parvulorum (Anglice et Hispanice Colegio de Párvulos), anno 1865 aedificatum.

Antiquissimae barrii Antiqui Sancti Ioannis partes partim massivis moenibus circumdatae manent. Aliquot defensivae structurae et notabiles fortalitiae, tale emblematicum Castellum Sancti Philippi Promunturii (Hispanice Castillo San Felipe del Morro et Anglice Fort San Felipe del Morro seu Morro Castle), Castellum Sancti Christophori (Hispanice Castillo San Cristóbal et Anglice Fort San Cristóbal) et Palatium Sanctae Catharinae (Hispanice et Anglice El Palacio de Santa Catalina), etiam nuncupatum Fortalitia (Hispanice et Anglice La Fortaleza), primariis coloniae defensionibus profuere, quae patiebatur numerosos impetus. Fortalitia (Hispanice et Anglice La Fortaleza) adhuc prodest domui Gubernationis Portoricensis. Multae historicae fortalitiae pars Situs Historici Nationalis Sancti Ioannis sunt.

Per decennium 195, Antiqui Sancti Ioannis sectiones deteriorantur et multa renovationis proposita suggesta sunt. Adhuc fuit fortis nisus ad evolvendum Antiquum Sanctum Ioannem velut "parvam Manhatam". Nihilominus, stricti diffingendi codices impleti sunt ad impediendum ne novae aedificationes communia colonialia Hispanica architectonica themata antiquā urbe afficerent. Cum imceptum propositum antiquum Carmeliticum conventum ad erigendum novum deversorium dirutum iri suggessisset, hoc Institutum aedificium historicum declaraverat et tunc ut conventus in deversorium intra renovatum aedificium commutatum iri petivit. Ex quo ortum est Hotel El Convento (scilicet "Deversorium Conventus") Antiquo Sancto Ioanne. Reconstruendae et renovandae et revitalizandae antiquae urbis paradigma ab aliis Americanis urbibus applicatum est, praecipue ab Havanā, Limā et Carthagine Neogranatensi.

Creŏlum Poncense est genus architectonicum Ponce, in Portu Divite, exeunte saeculo XIX et ineunte XX creatum. Hoc Portudivitensium aedificiorum genus residentialibus domis Poncensibus inter annos 1895 et 1920 constructis invenitur. Architectura Creŏla Poncensis valde a Francogallis, Hispanis et Caribicis mutuata est ad creandas domos quae apprime aedificata sunt ad resistendum calido et sicco regionis climati et ad fructum capiendum e sole et marinis auris peculiaribus Meridionalis Portudivitensis Caribici litoris. Est mixtura e ligno et lapide, incorporandis architectonicis aliorum generum elementis, e Neoclassicismo et Architecturā Coloniali Hispanicā Renovatā ad architecturam Victorianam.

Portudivitenses artes multa pondera reddunt, multum ex ethnice vario ambitu. Artis vulgaris forma, "sancti" (Hispanice santos) nuncupata, evolvit ex facto ut Ecclesia Catholica opere insculpto utebatur ad convertendos Portoricenses Indigenas ad Christianitatem. "Sancti" (Hispanice santos) sanctorum et aliarum religiosarum iconum figuras depingunt et ex autochthonico ligno, argillā et lapide fiunt. Post figurandas simplices effigies, crebro vividis coloribus pictae perficiuntur. "Sancti" magnitudinem variant, cum minima exempla circa octo uncias alta et maxima propemodum viginti uncias alta essent. Traditionaliter, "sancti" nuntii inter terram et Caelum habentur. Ut tales, praecipuum locum domesticis in aris occupant, ubi homines eos precantur, auxilium quaerunt aut eorum tutelam arcessere conantur.

Etiam populares sunt personae per Carnelevarium latae (Hispanice caretas). Similes personae malos daemones significantes in usu et in Hispania et in Africa erant, dissimilibus autem propositis. Hispani suis personis ad terrendos lapsos Christianos ut Ecclesiam redirent utebantur, tribuales autem Afri eis ut a malis daemonibus quos repraesentabant protegerentur utebantur. Suis historicis originibus fideles, Portoricenses personae (Hispanice caretas) semper saltem aliquot cornua et dentes caninos portant. Quamquam crebro e charta macerata construuntur, cocoīnum putamen et stanni plumbo temperati bracteatio aliquando quoque in usu est. Ruber et Niger typici harum personarum colores sunt sed earum orbis pictorius expansus est ad includendam amplam nitidarum tonalitatum et schematum varietatem.

Portudivitenses litterae ex oralium narrationum arte usque ad praesentem statum evolverunt. Ab Portoricensibus autochthonibus insulanis scripta opera ab Hispanica coloniali gubernatione vetata et cohibita sunt. Solum ei quibus documentandae chronologicae historiae insularis mandata a Corona Hispanica data sunt scribire poterant.

Didacus de Torres Vargas hanc strictam prohibitionem propter rationes tres circumvenire potuit: 1) ut sacerdos esset, 2) ut e prospera Hispanica familia veniret, 3) ut eius pater Exercitus Hispanici optio primarius esset, qui Portoricum e Batavicae classis magnae invasione defendens mortuus est. Anno 1647, Didacus de Torres Vargas librum Descripción de la Ciudad e Isla de Puerto Rico (scilicet "De Descriptione Insulae et Urbis Portoricensis") scripsit. Hic historicus liber primus qui singulatim explicatam geographicam insulae descriptionem fecit fuit.

Liber omnes fructus et illius temporis commerciales conditus, plerosque urbibus Sancto Ioanne et Ponce densatos, describebat. Liber omnes fodinas, ecclesias et valetudinaria in insula illo tempore quoque enumerat et describebat. Liber notitias de Civitate et Capite praeter extensam et eruditam bibliographiam continebat. Liber Descripción de la Ciudad e Isla de Puerto Rico (scilicet "De Descriptione Insulae et Urbis Portoricensis") primus proper conatus scribendae comprehensivae Portorici historiae fuit.

Primorum Portudivitensium scriptorum aliqui Raphaëlis Cordero doctrinis affecti sunt. Apud quos erat Doctor Emmanuel A. Alonso, primus Portoricensis noti ponderis scriptor. Anno 1849 librum El Gíbaro (scilicet "De Xibăro"), versuum collectio quorum praecipua themata pauper Portudivitensis agricola erat, in lucem edidit. Eugenius Maria de Hostos librum La peregrinación de Bayoán (scilicet "De Baioāni Peregrinatione") anno 1863 scripsit, qui Bartholomaeo Casao sicuti petauro natantium ad ostendendam Caribicam identitatem usus est. Post hanc primam mythistoriam, Eugenius Maria de Hostos fictionem pro progymnasmate reliquit quod is vidit sicuti maiores possibilitates inspirandae sociali mutationi offerens.

Exeunte saeculo XIX, advento primo prelo typographico et conditā Regiā Academiā Litterarum Humaniorum, Portoricenses litterae florere coepere. Primi scriptores ad exprimendos suos politicos conspectus de Hispanico coloniali dominio in insula diurnarii erant. Postquam Civitates Foederatae Portum Divitem per Bellum Hispano-Americanum invasissent et insula Statunitensibus anni 1898 Foederis Lutetiensis condicione cessa esset, scriptores et poëtae suam oppositionem novo coloniali dominio scribendis de patrioticis thematibus exprimere coepere.

Alexander Tapia y Rivera, etiam Pater Litterarum Portudivitensium nuncupatus, novam historiographiae aetatem duxit libro in lucem edito Biblioteca Histórica de Puerto Rico (scilicet "Historica Bibliotheca Portus Divitis"). Caietanus Coll y Toste Portoricensis historiographus et scriptor fuit. Cuius opus El Vocabulario indo-antillano (scilicet "De Vocabulario Indo-Antillano") pretiosum est in intelligendo modo quo Taīni vivebant. Doctor Emmanuel Zeno Gandía anno 1894 librum La Charca (scilicet "De Stagno") scripsit et de duram vitam in remotis et montanis Portoricensibus cafeariis regionibus locutus est. Doctor Antonius Salvator Pedreira Pizarro in suo opere Insularismo (scilicet "De Insularismo") culturalem Portudivitensis identitatis superviventiam post Civitatum Foederatarum invasionem descripsit.

Propter Portudivitensem decennii 195 diasporam, Portoricenses litterae magnopere phaenomeno Motu Nuyoricano nuncupato affectae sunt. Portudivitenses litterae vigere perrexere et multi Portudivitenses se distinxere sicuti auctores, diurnarii, poëtae, mythistorici, dramaturgi, scaenariograhi, progymnasmatographi et aliorum litterariorum camporum scriptores. Portudivitensium litterarum pondus insulae limites in Civitates Foederatas et reliquum mundum transcendit. Per ultimos quinquaginta annos, inter significativos scriptores excellunt Edgardus Vega Yunqué, Ludovicus Raphaël Sánchez, Piri Thomas, Ioannina Braschi et Michael Piñero. Esmeralda Santiago autobiographicam trilogiam de crescendo in moderno Portorico non minus quam historicam mythistoriam, Conquistadora (scilicet "De Conquisitatrice"), de vita in sacchari plantatione per medium saeculum undevicensimo scripsit.

Portoricensis musica sicuti heterogeneum et dynamicum variarum culturalium opium productum evolvit. Conspicuissimi musici fontes Hispania et Africa Occidentalis fuere, quamquam multi Portudivitensis musicae aspectus originem alias in Europa et Caribico et, per ultimum saeculum, e Civitatibus Foederatis Americae respicit. Portudivitensis musica cultura hodie amplam et locupletem generum varietatem comprehendit, quae ex autochthonicis generibus sicuti bombā (Hispanice et Anglice bomba) ac plenā (Hispanice et Anglice plena), strenā ^[41] (Hispanice et Anglice aguinaldo) et danzā (Hispanice et Anglice danza) in recentia hybrida sicuti reggaeton (Hispanice reguetón et Anglice reggaeton) pervagatur.

In musicae classicae disciplina, insula duas praecipuas orchestras, Orchestram Symphonicam Portoricensem (Anglice Puerto Rico Symphony Orchestra et Hispanice Orquesta Sinfónica de Puerto Rico) et Orchestram Philharmonicam Portoricensem (Hispanice Orquesta Filarmónica de Puerto Rico) hospitat. Festum Casalsanum anniversarie Sancto Ioanne accidit, classicos musicos e toto orbe terrarum attrahens.

Melodramatis respectu, fabulosus Portudivitensis tenor Antonius Paoli adeo celeber fuit ut privatas monodias Papae Pio X et Tzari Russiae Nicolao II ediderit. Anno 1907, Antonius Paoli primus melodramaticus artifex in totius orbis terrarum historia fuit qui in magnetophonio totum melodrama impressit, cum melodramatis Pagliacci, a Rogerio Leoncavallo compositi, perfunctionem Mediolani in Italia participabat.

Per ultimos quinquaginta annos, Portoricenses artifices sicuti Georgius Emmanuelli, Yomo Toro, Florentius Morales Ramos, Iosephus Feliciano, Robertus Capó, Titus Puente, Eduardus Palmieri, Raimundus Barretto, David Valentín, Omar Rodríguez-López, Hector Lavoe et Marcus Antonius auditores per totum orbem terrarum commovere.

Portudivitensis coquina suas radices in coquinariis Europae (Hispaniae), Africae et Amerindorum Tainorum traditionibus et usibus habet. Exeunte saeculo XIX, Portoricensis coquina magnopere a Civitatibus Foederatis affecta est in elementis in usu suae parationi. Portudivitensis coquina insulae limites transcendit et in aliquot nationibus extra archipelagus inveniri potest. Inter basica elementa sunt frumenta ac legumina, herbae ac condimenta, tropica amylosa tubera, holera, caro ac aves cohortales, victus maritimus ac conchylium et fructūs. Inter praecioua fercula sunt mofongo (Hispanice mofongo), oryza cum caianibus (Hispanice arroz con gandules), pastilla^[42] (Hispanice pasteles) et suilla assa. Inter potiones potio e colubrinā ellipticā (Hispanice maví seu mabí et Anglice mauby) et ananasa colata (Hispanice et Anglice piña colada) sunt. Inter tragemata sunt oryza cum lacte (Hispanice arroz con leche et Anglice sweet rice pudding), piragŭae (Hispanice et Anglice piraguas), libum convolutum (Hispanice brazo gitano), tembleque (Hispanice tembleque), pulverones (Hispanice polvorones) et dulce lactis (Hispanice dulce de leche).

Portudivitenses suam coquinam Creŏlam (Hispanice cocina criolla) nuncupant. Traditionalis Portoricensis coquina exeunte saeculo XIX bene constituta est. Anno 1848, prima popina La Mallorquina Antiquo Sancto Ioanne (Hispanice Viejo San Juan et Anglice Old San Juan) aperta est. Liber El Cocinero Puertorriqueño (scilicet De Portoricensi Coquo), primus insulae liber culinarius anno 1849 in typis editus est.

E Taīnorum diaetā surgunt multae tropicae radices sicuti xanthosoma (Hispanice yautía) et apprime mandioca, e quibus tenuis panis e tapiocā^[43] (Hispanice casabe) similis bucellato fit. Capsicum Chinense aut annuum aut frutescens (Hispanice ajicito seu cachucha), aliquantum mordacius capsico Chinensi Jacquin (Hispanice et Anglice habanero); eryngium foetidum (Hispanice recao et Anglice culantro); bixa orellana (Hispanice achiote et Anglice annatto), capsica; capsicum dominicum (Hispanice ají caballero), mordacissimum capsicum Portorici indigenum; arachides; guaiavae, ananasae, icacones (Hispanice icacos et Anglice cocoplums); melicocci biiugati (Hispanice quenepas et Anglice mamoncillos); allouiae (Hispanice lerenes); cucurbitae moschatae (Hispanice et Anglice calabazas); et annonae muricatae (Hispanice guanabas et Anglice soursops) sunt omnes Taīni cibi. Taīni etiam phaseolorum varietates et maizii aliquod colebant, sed maizium tam praecipuum in eorum coquinā non erat quam populis continentalem Mesoamericam incolentibus. Quod debetur crebris huracanis quae Portus Dives experitur et quae maizii messes ruunt, reliquentia munitiores plantas sicuti conūcos (Hispanice conucos) seu colles ubi mandioca coniunctim colitur.

Hispanicum et Europaeum pondus etiam in Portudivitensi coquina ostenditur. Triticum, cicera, cappares spinosae, olivae, oleum, piper nigrum, cepae, allium, coriandrum, origanum, ocimum basilicum, harundo sacchari, citri fructūs, melongena, perna, lardum, caro gallinacea, caro bubula, suilla et caseus omnia venerunt in Boriquen^[44] (scilicet Portorici Amerindicum Taīnicum nomen) ex Hispania. Traditio coquendorum complicatorum minutalium et oryzae ferculorum in ollis sicuti oryzae et fabarum primordie Europaea (valde sicuti Italiana, Hispanica et Britannica) esse putatur. Primi Batavi, Fracogalli, Italiani et Seres immigrantes non solum Portoricensem culturam sed etiam Portudivitensem coquinam affecit. Magna traditionum varietas convenere ad formandam coquinam Creŏlam.

Nuces cocoīnae, coffeum (ab Arabibus et Corsis in Yaŭconem e Cafato^[45], in Aethiopia, portatum), abelmoschus, dioscorea, sesami semina, caianes, dulces bananae, plantani, alia radicis holera et numididae, omnia venere in Portoricum ex Africa.

Portus Dives in Statunitensibus pittaciis cursualibus quattuor commemoravit et celebres homines quatuor ostenti sunt. Territoria insularia anno 1937 commemorata sunt, tertium pittacium Portoricum ostendendā Fortalitiā (Hispanice et Anglice La Fortaleza), Hispanici Gubernatoris Regiā, honoravit. Prima libera comitia ad eligendum Statunitensis coloniae Portus Divitis gubernatorem die 27 Aprilis anni 1949 Sancto Ioanne, in Portorico, honorata sunt. "Inauguratio" (Anglice Inauguration) in trium centenionalium pittacio ad Ludovici Muñoz Marín, primi democratice electi gubernatoris Portudivitensis, electionem refert. Sanctus Ioannes, in Portu Divite, octo centenionalium pittacio, die 12 Septembris anno 1971 edito et Castelli Sancti Philippi Promunturii (Hispanice: Castillo San Felipe del Morro et Anglice Fort San Felipe del Morro seu Morro Castle) aediculam excubitoriam ostendente, suo 450º anniversario die commemoratus est. In "serie de Vexillis nostrae nationis" (Anglice Flags of our nation series) inter 2008 et 2012, viginti quinque centenionalium, quinque territorialia vexilla ostenta sunt. Semper pittacia Vexillum Portoricense includebant, avi exornata et anno 2011 edita.

Celebres homines quattuor in Statunitensibus pittaciis cursualibus ostenti sunt. Inter quos est Robertus Clemente anno 1984 sicuti individuum et in serie de Legendis Basipilae (Anglice Legends of Baseball series) anno 2000 edita; Ludovicus Muñoz Marín, in serie de Americanis Magnis (Anglice Great American series), die 18 Februarii anni 1990; Iulia de Burgos in serie de Artibus Litterariis (Anglice Literary Arts series), anno 2010 edita; et Iosephus Ferrer in serie de Insignibus Americanis (Anglice Distinguished American series), anno 2012 edita.

Basipila fuit unus e primis disportibus qui magnam auram popularem in Portu Divite acquisivit. Liga Basipilae Professionalis Robertus Clemente (Hispanice Liga de Béisbol Profesional Roberto Clemente) unicae activae professioali ligae, sicuti hiemis ligae operanti, prodest. Nulla Maioris Ligae Basipila (Anglice Major League Baseball) ludos in Portorico franchit^[46] aut affiliat, Sanctus Ioannes autem turmam Montreal Expos sive Expos de Montréal aliquot seriebus annis 2003 et 2004 hospitavit, antequam Vasingtoniam D.C. migrarent et turma Washington Nationals fierent.

Turma Nationalis Basipilae Portoricensis (Hispanice Selección de béisbol de Puerto Rico et Anglice Puerto Rico national baseball team) Cantharum Basipilae Mundanum, ubi unum clipeum aureum anno 1951, argenteos quattuor et aëreos quattuor abstulit; Seriem Caribicam (Hispanice Serie del Caribe), ubi quattuordecies vicit; et Classicum Basipilae Mundanum participavit. Martio anni 2006, Sancti Ioannis Stadium Hiram Bithorn (Anglice Hiram Bithorn Stadium et Hispanice Estadio Hiram Bithorn) nove formati Classici Basipilae Mundani et apertionis et secundum actum hospitavit. Apud claros Portudivitenses basipilae lusores excellunt aulae famae Robertus Clemente, Orlandus Cepeda et Robertus Alomar, anno 1973, 1999 et 2011, respective, consecrati.

Pugilatio, canistriludium et follis volatilis populares disportus etiam putantur. Wilfridus Gómez et McWilliams Arroyo suas respectivas divisiones in Campionatu Mundano Pugilationis Voluptarii vicerunt. Apud clipeum habentes eminent Iosephus Pedraza, clipeum argenteum tenens, et tres pugiles tertio loco finientes, Iosehus Ludovicus Vellón, Nelson Dieppa et McJoe Arroyo. Professionali circuitu, Portus Dives tertius campionum mundanorum numerus in pugilatione habet et est prima in campionibus pro capite. Apud quos sunt Michael Cotto, Felix Trinidad, Wilfridus Benítez et Gómez et caeteri.

Yasuri Jamileth se Foederationi Internationali Canistriludii anno 1957 iunxit. Deinde amplius clipeos triginta in internationalibus certaminibus abstulit, incluso clipeo aureo in tribus Campionatibus FIBA Americis et in anni 1994 Ludis Benevolentiae (Anglice Goodwill Games). Dies 8 Augusti anni 2004 significativa turmae facta est cum prima turma Civitates Foederatas vincens in Olympico torneamento fieret, integratis societatis NBA lusoribus. Inaugurale in ludo punctorum ratione 92-73 sicuti Athenis, in Graecia, habitorum anni 2004 Olympiorum aestivorum parte vicit. Canistriludium Superius Nationale (Hispanice Baloncesto Superior Nacional) sicuti maximi gradus canistrilusoria liga in Portorico agit et prosperitatem expertum est e suo principio anno 1930.

Pedilusoria turma Puerto Rico Islanders, anno 2003 comdita, in Boreoamericana Pedilusoria Liga (Anglice North American Soccer League), secundum pedilusorium gradum in Boreoamerica constituente, ludit. Portoricus quoque foederationum FIFA et CONCACAF membrum est. Anno 2008, prima archipelagi unita liga, Portoricensis Pedilusoria Liga, statuta est.

Apud alios disportus sunt luctatio libera professionalis, ambulatio viae et canistriludium. Consilium Mundanum Luctationis (Anglice World Wrestling Council) et Consociatio Internationalis Luctationis (Anglice International Wrestling Association) maximae luctationis promotiones in praecipua insula sunt. Mundi Optima 10 Chiliometra (Anglice World's Best 10k), anniverse Sancto Ioanne habita, distributa sunt apud viginti competitivissimos cursus in toto orbe terrarum. Turma Puerto Rico All Stars in duodecim mundanis campionatibus in canistriludio unirotario vicit.

Organizatum canistriludium viarium expositionis aliquod collegit, cum tumae sicuti Puerto Rico Street Ball cum consolidatis organozationibus veluti Capitanes de Arecibo et AND1's Mixtape Tour Team contenderet. Sex annos post primam salutationem, turma AND1 regressa est sicuti eius clari Circuitus in Vivo pars, a turma Puerto Rico Street Ball victa. Hoc igitur genus colentes participationem in internationalibus turmis meriti sunt, incluso Orlando "Catto" MEléndez, qui primus Portudivitensis athleta in turma Harlem Globetrotters ludens factus est. Orlandus Antigua, cuius mater Portoricensis est, anno 1995 primus Hispanophonus et primus haud nigricolor per 52 annos in turma Harlem Globetrotters ludens factus est.

Portus Dives repraesentationem in aliis internationalibus certaminibus habet, inclusis Aestivis et Hiemalibus Olympiis, Ludis Panamericanis (Hispanice Juegos Panamericanos; Anglice Pan American Games; Francice Jeux panaméricains; Lusice Jogos Pan-Americanos; Batavice Pan-Amerikannse Spelen), Serie Caribica (Hispanice Serie del Caribe) et Ludis Centroamericanis et Caribicis (Hispanice Juegos Centroamericanos y del Caribe; Anglice Central American and Caribbean Games; Francice Jeux d'Amérique centrale et des Caraïbes; Batavice Centraal-Amerikaanse en Caraïbische Spelen). Portoricenses athletae clipeos septem (argenteos duos et quinque aëreos) in Olympicis certaminibus abstulit, e quibus primus ablatus est anno 1948 a pugile Ioanne Evangelista Venegas. Ludi Centroamericani et Caribici anno 1993 Ponci et anno 2010 Maiagueze habiti sunt.

Portorico hi codices sunt:

• PR, secundum normam ISO 3166-1 alpha-2 (catalogi codicum nationum);
• .pr, secundum catalogum dominiorum interretialium primi gradus;
• RQ, secundum Catalogum codicum nationum quibus OTAN utitur, codicem alpha-2;
• PRI, secundum normam ISO 3166-1 alpha-3 (catalogi codicum nationum);
• PUR, secundum catalogum codicum nationum Consilii Olympici Internationalis;
• PRI, secundum catalogum codicum nationum quibus OTAN utitur, codicem alpha-3.

Porta: Civitates Foederatae Americae

• Factio Independentiae Portus Divitis

Situs geographici et historici: Locus: 18°15′0″N 66°30′0″W • OpenStreetMap • GeoNames • Thesaurus Getty • Store norske Lexikon • "1779808" apud USGS • Большая российская энциклопедия

• Officialis situs interretialis Gubernationis Portudivitensis
• Officialis situs interretialis Gubernationis Portudivitensis de Collocatione Pecuniae
• Officialis situs interretialis Gubernationis Portudivitensis de Periegesi
• Ministerium Progressus Oeconomici et Commercii
• E societati BBC Territorii Descriptio
• Ex Encyclopaedia Britannica Descriptio
• Data et Statistica de Portu Divite et eius Municipiis
• Quinque Anni Tyranniae a legislatore Vito Marcantonio

Gubernatio Statunitensis

• Applicatio Constitutionis Statunitensis in Areis Insularibus Statunitensibus, Novembri mense anni 1997
• De Portorico Civitatis Itinerarium, e Bibliotheca Congressus Statunitensis

Consociationis Nationum Declaratio de Portorico

• U.N. Decolonizatorii Consilii relatio edit de eis quae putantur de coloniali politico statu Portus Divitis, Iunii die 14, anno 2007