Masakan Banjar

Masakan Banjar merupakan tradisi memasak dan masakan orang Banjar Kalimantan Selatan di Indonesia. Masakan Banjar juga terdapat di negara jiran seperti berikutnya Brunei, Malaysia hingga Singapura.

Masakan Banjar telah dipengaruhi oleh banyak budaya, termasuk masakan Melayu, Jawa, Cina dan India.

Salah satu kulinari masakan Banjar yang terkenal ialah soto Banjar. Soto Banjar telah menjadi salah satu makanan istimewa Indonesia yang sudah sangat terkenal dan diiktiraf oleh ramai orang. Soto Banjar dihidangkan di banyak restoran di seluruh wilayah. Soto Banjar ialah soto yang diperbuat daripada daging ayam sebagai bahan utamanya, kemudian ditambah dengan pelbagai rempah ratus seperti bawang besar, bawang putih, jintan, adas, dan kayu manis agar lebih sedap. Jus tambahan daripada limau nipis menjadikan hidangan ini lebih segar. Hidangan ini biasanya dihidangkan semasa makan tengah hari.^[1]

Masakan Banjar umumnya termasuk makanan berkuah seperti sup ayam Banjar. Berbeza dengan soto Banjar yang menggunakan ketupat, sup ayam dihidangkan bersama nasi kukus. Kuahnya dibuat dengan rempah seperti cengkih, bunga lawang, pala dan halia. Pengiring hidangan ini boleh termasuk bihun, taburan bawang merah goreng, daun bawang dan jus limau nipis.

Ketupat Kandangan Banjar adalah keistimewaan Kalimantan Selatan yang biasanya dikaitkan dengan Hari Raya Aidilfitri. Ia berasal dari Kandangan, Kabupaten Hulu Sungai Selatan. Makanan itu biasanya boleh didapati sekitar bulan suci Islam Ramadan. Apa yang membezakan hidangan ini dengan ketupat biasa ialah ketupat kandangan Banjar menggunakan tuna sebagai bahan utamanya. Kadang-kadang ia juga akan menggunakan ikan haruan yang dibakar dan dimasak dengan sos santan kuning. Rempah yang digunakan adalah daripada kayu manis, cengkih, dan pelaga. Rasanya enak dan sesuai untuk dimakan pada waktu siang atau sarapan.

Kuih bingka ialah kuih yang unik bagi orang Banjar. Rasanya sangat manis, gempal, dan lembut. Bingka merupakan salah satu kuih yang digunakan dalam tradisi Banjar untuk menghidangkan 41 jenis kuih untuk majlis-majlis khas seperti perkahwinan. Walaupun ia boleh ditemui sepanjang tahun, bingka selalunya disediakan pada Ramadan kerana ia dianggap sesuai untuk berbuka puasa. Bingka diperbuat daripada tepung, telur, santan, gula dan garam. Sebagai peraturan, bingka dibakar dengan cetakan bunga. Terdapat pelbagai jenis bingka seperti bingka tapai, bingka kentang, bingka labu, bingka pandan dan sebagainya. Selain itu, terdapat lagi jenis bingka yang biasa wujud pada Ramadan iaitu bingka barandam yang sebenarnya agak berbeza daripada bingka biasa. Selain sebagai pencuci mulut khas Banjar, bingka juga terkenal di wilayah jiran seperti Kalimantan Timur dan Kalimantan Tengah, malah bagi negara luar seperti Malaysia dan Brunei Darussalam.^[2]

Masakan Banjar
Nasi kuning Banjar.
Bingka, pencuci mulut tradisional Banjar.

Senarai masakan Banjar

Bingka, kuih yang sangat manis, lemak, dan lembut, diperbuat daripada tepung, telur, santan, gula dan garam. Ia biasanya dihidangkan semasa Ramadan.
Kuih lam, kuih lapis khas daerah Barabai, rasanya manis, sedap, dan sedikit berminyak; diperbuat daripada tepung, telur itik, dan gula pasir.
Ketupat, ladu nasi yang diperbuat daripada beras yang dibungkus di dalam bekas berbentuk berlian daripada kantung anyaman daun palma.^[3]
Ketupat Kandangan, ketupat yang dihidangkan bersama ikan haruan atau tuna yang dimasak dalam sos santan kuning.
Nasi kuning, hidangan nasi wangi yang dimasak dengan santan dan kunyit. Hidangan nasi ini mempunyai warna kuning.
Pekasam, makanan yang ditapai daripada ikan air tawar, ditapai dengan garam, gula aren, dibakar dengan beras dan kepingan asam gelugur.
Sop ayam, sup ayam terdiri daripada nasi kukus dan kuahnya. Kuah dibuat dengan rempah seperti cengkih, bunga lawang, pala dan halia.
Soto Banjar, soto dibumbui dengan bunga lawang, cengkih, serai dan sambal masam panas, yang disajikan bersama.