11 Brygada Ochrony Pogranicza

11 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pograniczapełniąca służbę na granicy polsko-radzieckiej.

11 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1867 (Zarządzenie SzSG Nr 0053/Org. z 30 marca 1946)^[2] sformowana została w 1948 na bazie Białostockiego Oddziału WOP nr 6, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948^[3]. Brygada posiadała cztery bataliony, a stan etatowy wynosił 1081 żołnierzy i 10 pracowników cywilnych^[4]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego^[5].

Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949, Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego^[6]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO^[5].

Sztab brygady stacjonował w Białymstoku.

Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji. Od 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”^[7]. 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza^[8]. Na bazie 11 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 22 Brygada WOP.

 Osobny artykuł: Brygady ochrony pogranicza.

W 1948^[3]:

• Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
• Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 13 – Sejny
• Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 15 – Makowlany
• Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 17 – Michałowo
• Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 19 – Kleszczele.

Etat brygady przewidywał: 4 bataliony, 1081 wojskowych i 10 pracowników cywilnych^[9].

Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowały cztery GPK^[10]:

• Graniczna Placówka Kontrolna nr 28 „Kuźnica” (kolejowo-drogowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 29 „Krynki” (kolejowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 30 „Narewka” (kolejowa)
• Graniczna Placówka Kontrolna nr 31 „Czeremcha” (kolejowa).

Wręczenie sztandaru odbyło się na Rynku Kościuszki w Białymstoku w obecności Dowódcy WOP płk. Romana Garbowskiego i wojewody białostockiego Juliana Horodeckiego. Sztandar był też znakiem sukcesorów 11 Brygady OP. Do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie po raz pierwszy przekazano go 20 sierpnia 1956^[11]. Do Białegostoku sztandar wrócił 10 grudnia 1957 i pełnił funkcję znaku bojowego do 2 listopada 1963. Następnie ponownie został przekazany do Muzeum WP^[11].

• ppłk Włodzimierz Baranowski.

6 Oddział Ochrony Pogranicza → 6 Białostocki Oddział WOP → 11 Brygada Ochrony Pogranicza → 22 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Białystok → Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Białystok → 22 Oddział WOP → 22 Białostocki Oddział WOP → Podlasko-Mazurska Brygada WOP → Podlaski Oddział Straży Granicznej

• Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
• Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
• Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
• Archiwum Straży Granicznej, DBWOP sygn. 1842/10, Historia Białostockiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Białystok 1960.