Bitwa pod Kalinkowiczami

Bitwa pod Kalinkowiczami
	Wojna polsko-bolszewicka
Czas	III i VI 1920
Miejsce	pod Kalinkowiczami
Terytorium	Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich
Strony konfliktu
Polska	Rosyjska FSRR
Siły
35 pułk piechoty; 64 pułk piechoty	oddziały ACz
brak współrzędnych

Bitwa pod Kalinkowiczami – walki polskiego 35 pułku piechoty i 64 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 57 Dywizji Strzelców toczone w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Geneza

Zimą 1919/1920 na froncie polsko-sowieckim odnotowywano tylko działania lokalne. Linia frontu była rozciągnięta od środkowej Dźwiny, wzdłuż Berezyny, Uborci, Słucza, po Dniestr^[2]. Zastój w działaniach wojennych obie strony wykorzystywały na przygotowanie się do decydujących rozstrzygnięć militarnych planowanych na wiosnę i lato 1920^[3]

Jeszcze jesienią 1919 ówczesny dowódca 9 Dywizji Piechoty płk Władysław Sikorski zaproponował uderzenie na Mozyrz i Kalinkowicze. Naczelny Wódz Józef Piłsudski wydał 26 lutego 1920 rozkaz skierowany do dowódcy Grupy Poleskiej płk. Władysława Sikorskiego uderzenia na Mozyrz i Kalinkowicze^[4]^[5]^[3].

6 marca 9 Dywizja Piechoty opanowała linię kolejową Kalenkowicze – Szaciłki, podjęła działania wzdłuż prawego brzegu Berezyny i zajęła Jakimowską Słobodę. Tym samym nawiązana została łączność z oddziałami 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty gen. Daniela Konarzewskiego. Cel operacji został osiągnięty^[6].

Osobny artykuł: Bitwa o Mozyrz i Kalenkowicze.

16 marca 1920 Sowieci wyprowadzili kontruderzenie i opanowali Jakimowską Słobodę oraz Szaciłki^[7].

Walczące wojska

Wojsko Polskie
Jednostka	Dowódca	Podporządkowanie
9 Dywizja Piechoty	płk Władysław Sikorski	4 Armia
⇒ 35 pułk piechoty	ppłk Mieczysław Trojanowski	9 Dywizja Piechoty
⇒ 35 pułk piechoty	ppłk Wiktor Nowakowski	9 Dywizja Piechoty
→ I/35 pułku piechoty
→ II/35 pułku piechoty	por. Henryk Bazylka	GW por. Bazylki
→ III/35 pułku piechoty	por. Tadeusz Majewski
— 9/35 pułku piechoty	ppor. Franciszek Tomsa-Zapolski
⇒ 64 pułk piechoty	kpt. Ludwik Bociański
→ I/64 pułku piechoty	ppor. Paweł Błaszkowski
3/9 pułku artylerii polowej
Armia Czerwona
57 Dywizja Strzelców	F.A. Kuzniecow	Grupa Mozyrska
⇒ 169 Brygada Strzelców		57 Dywizja Strzelców
→ 505 pułk strzelców
→ 506 pułk strzelców
⇒ 171 Brygada Strzelców
→ 509 pułk strzelców
pociąg pancerny „Czernomoriec”

Walki pod Kalinkowiczami

Działania w marcu 1920

Po zdobyciu Mozyrza i Kalinkowicz przez Grupę Poleską, 35 pułk piechoty ppłk. Mieczysława Rysia-Trojanowskiego otrzymał rozkaz obrony Kalinkowicz (Kalenkowicz). Dowódca pułku główny wysiłek obrony skupił w rejonie na północ i południe od toru kolejowego w rejonie stacji kolejowej. Rdzeniem obrony były dwie umocnione zasiekami z drutu kolczastego reduty: „Nachów” i „Tor” (zorganizowana bezpośrednio przy torach kolejowych)^[8]^[9]. Dowództwo sowieckie zamierzało odbić Kalinkowicze, a 57 Dywizja Strzelców rozpoczęła koncentrację grupy uderzeniowej w składzie 505, 506 i 509 pułki strzelćów. Wsparcie artyleryjskie zapewnić miał pociąg pancerny „Czernomoriec”.

Wypad na Chobno

Zamiary przeciwnika nie stanowiły tajemnicy dla ppłk. Rysia-Trojanowskiego i dlatego też postanowił on zdezorganizować jego przygotowania do ofensywy. 19 marca zorganizował wypad na wieś Chobno (Chabno). Oddziałem wypadowym w składzie 7 i 8 kompania oraz pluton techniczny 35 pułku piechoty i 3 bateria 9 pułku artylerii polowej dowodził por. Henryk Bazylka. Pod Chabnem 8 kompania zatrzymała miejscowych chłopów, którzy uciekali przed sowiecką mobilizacją. Z przesłuchań wynikało, że we wsi rozlokowanych jest około 500 żołnierzy sowieckich z jedną baterią artylerii. Dowódca grupy wypadowej nakazał por. Michalakowi wykonać obejście plutonem 7 kompanii i wyjść na tyły przeciwnika. Pozostałe pododdziały miały zaatakować od czoła. Odwód, a jednocześnie osłonę własnej artylerii, stanowił pluton techniczny. O zmierzchu walkę rozpoczęły patrole czołowe i sprowokowały ogień nieprzyjaciela. Tymczasem porucznik Michalak uderzył na tyły czerwonoarmistów. Uderzenie na przygotowujące się do natarcia oddziały zaskoczyło Sowietów, a atak zakończył się spektakularnym zwycięstwem Polaków. Do niewoli wzięto 73 jeńców i zdobyto 4 ckm-y. Po wykonaniu zadania grupa wypadowa wróciła na swoje pozycje obronne^[10].

Obrona redut „Nachów” i „Tor”

Sukces wypadu spowodował opóźnienie realizacji sowieckiego planu uderzenia na Kalinkowicze. Dopiero 25 marca Sowieci zaatakowali obie polskie reduty. Nieprzyjaciel obsadził 505, 506 i 509 pułkiem strzelców obszar stacji kolejowej Wasilewicze – wieś Zaszczebie, tereny na wschód od Glinnej Słobody i wieś Nowinki. Na stacji Wasilewicze rozmieścił półbaterię artylerii i pociąg pancerny „Czernomorec”. Obie reduty „Nachów" i „Tor", stanowiące silne punkty oporu na najkrótszej drodze do Kalinkowicz, znalazły się w ogniu nieprzyjacielskiej artylerii. Atak sowieckiej piechoty, mimo wsparcia pociągu pancernego, nie zdołał jednak przełamać polskiej obrony. Ponawiane ataki w kolejnych dniach również nie przyniosły pożądanego rezultatu. Polskie reduty broniły się też w sposób zaczepny. Ich obsady zorganizowały kilka wypadów na pozycje wroga^[11]^[12].

Działania w czerwcu 1920

Po opuszczeniu przez Grupę Poleską linii Dniepru, 21 czerwca 35 pułk piechoty stanął na swojej dawnej linii obrony pod Kalinkowiczami. Jego III batalion obsadził Glinną Słobodę, I batalion Chobno, a II batalion Prudek. Reduty „Nachów” bronił I/64 pułku piechoty, a pozostałe bataliony 64 pp broniły odcinka Nachów – Zamoście. Pas moczarów, rozciągających się między stanowiskami 35 pułku piechoty i redutą „Nachód”, uznano za niemożliwy do przebycia i dozorowano go nielicznymi patrolami. Dowództwo 35 pp z oddziałami sztabowymi rozmieszczone zostało w Wielkich Awciucewiczach^[13]^[14].

Walki pod Chobnem

22 kwietnia na Chobno uderzyły 509 i 510 pułki strzelców. I/35 pp odparł w tym dniu pięć ataków. Dopiero następnego dnia I batalion zmuszony został opuścić swoje stanowiska obronne i wycofał się na Boruskę^[15].

Walki pod Glinną Słobodą

W ten sposób pułki sowieckie wyszły na skrzydło III/35 pułku piechoty por. Tadeusza Majewskiego broniącego się w Glinnej Słobodzie. Odcięty od macierzystego pułku III batalion bronił się jeszcze pięć dni. Najgroźniejsze okazało się połączone natarcie 506 i 507 pułku strzelców. Nad ranem 26 kwietnia oba sowieckie pułki obeszły Glinną Słobodę i wdarły się do wioski od zachodu. Odrzucono je dopiero po walce wręcz kontratakiem odwodowej 9 kompanii ppor. Franciszka Tomsy-Zapolskiego i oddziału sformowanego z obsług baterii 9 pułku artylerii polowej^[16]^[17].

Walki pod Boruską i Prudkiem

Na odcinkach I batalionu – pod Boruską i II bataljonu – pod Prudkiem, również trwały zacięte walki. Atakowali Sowieci, kontratakowali Polacy, a wioski przechodziły z rąk do rąk. Nawet stojące w Wielkich Awciucewiczach dowództwo pułku, które wysłało wszystkie odwody na atakowany odcinek pod Prudkiem i Boruską, zostało zaatakowane przez kolumnę nieprzyjacielską, która lasami obeszła pozycje I batalionu. Dowódca pułku mjr Wiktor Wielkopolanin-Nowakowski, zorganizował obronę z telefonistów, łączników konnych oraz pocztowych oficerskich i odrzucił nieprzyjaciela ze wsi^[18].

Walki pod Nachowem

Nocą z 27 na 28 czerwca silna kolumna sowiecka, prowadzona przez miejscową ludność, przebyła moczary i przeniknęła w luce między redutą „Nachów” i stanowiskami 35 pułku piechoty^[19]. Sowieci uderzyli na stanowiska I/64 pułku piechoty od zachodu i opanowali wieś Nachów. Dowódca batalionu, ppor. Paweł Błaszkowski, pozostawił w reducie jedną kompanię wzmocnioną bronią maszynową, a pozostałe dwie poprowadził do kontrataku. Doszło do zaciętych walk wręcz o wieś. Obie strony ponosiły wysokie straty. O rezultacie walki przesądziło nadejście odwodowej kompanii 64 pułku piechoty. Sowieci w walce stracili około 140 żołnierzy. Kilka ataków odparł także obsadzający Prudek II/35 pułku piechoty^[15]^[18].

W związku z pogarszającą się ogólną sytuacją na froncie, 29 czerwca wszystkie oddziały Grupy Poleskiej opuściły stanowiska pod Kalinkowiczami i rozpoczęły odwrót na linię rzek Ptycz – Irpa^[16].

Przypisy

↑ Przybylski 1930 ↓.
↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 33.
↑ ^a ^b Wyszczelski 2011 ↓, s. 178.
↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 101.
↑ Tarczyński (red.) 2016 ↓, s. 1278.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 160.
↑ 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 71.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 171.
↑ Brzychaczek 1929 ↓, s. 26.
↑ Brzychaczek 1929 ↓, s. 27.
↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 156.
↑ Brzychaczek 1929 ↓, s. 28.
↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 156-157.
↑ Brzychaczek 1929 ↓, s. 30.
↑ ^a ^b Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 157.
↑ ^a ^b Odziemkowski 2004 ↓, s. 172.
↑ Brzychaczek 1929 ↓, s. 31.
↑ ^a ^b Brzychaczek 1929 ↓, s. 32.
↑ Rogaczewski 1929 ↓, s. 20.

Bibliografia

Władysław Brzychaczek: Zarys historji wojennej 35-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
14 Dywizja Piechoty - 1-sza Dywizja Strzelców Wielkopolskich - w wojnie i pokoju. Poznań: 1937.
Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
Konrad Rogaczewski: Zarys historii wojennej 64-go Grudziądzkiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Marek Tarczyński (red.): Bitwa o Ukrainę. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2016. ISBN 978-83-7399-669-4.
Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
Lech Wyszczelski: Wojna o polskie kresy 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Bellona SA, 2011. ISBN 978-83-11-12866-8.

[CITEREFPrzybylski1930-1] Przybylski 1930 ↓.

[CITEREFCisekPaduszekRawski201033-2] Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 33.

[CITEREFWyszczelski2011178-3] Wyszczelski 2011 ↓, s. 178.

[CITEREFOdziemkowski1998101-4] Odziemkowski 1998 ↓, s. 101.

[CITEREFTarczyński_(red.)20161278-5] Tarczyński (red.) 2016 ↓, s. 1278.

[CITEREFOdziemkowski2004160-6] Odziemkowski 2004 ↓, s. 160.

[CITEREF14_Dywizja_Piechoty193771-7] 14 Dywizja Piechoty 1937 ↓, s. 71.

[CITEREFOdziemkowski2004171-8] Odziemkowski 2004 ↓, s. 171.

[CITEREFBrzychaczek192926-9] Brzychaczek 1929 ↓, s. 26.

[CITEREFBrzychaczek192927-10] Brzychaczek 1929 ↓, s. 27.

[CITEREFWysocki_(red.)2005156-11] Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 156.

[CITEREFBrzychaczek192928-12] Brzychaczek 1929 ↓, s. 28.

[CITEREFWysocki_(red.)2005156-157-13] Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 156-157.

[CITEREFBrzychaczek192930-14] Brzychaczek 1929 ↓, s. 30.

[CITEREFWysocki_(red.)2005157-15] Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 157.

[CITEREFOdziemkowski2004172-16] Odziemkowski 2004 ↓, s. 172.

[CITEREFBrzychaczek192931-17] Brzychaczek 1929 ↓, s. 31.

[CITEREFBrzychaczek192932-18] Brzychaczek 1929 ↓, s. 32.

[CITEREFRogaczewski192920-19] Rogaczewski 1929 ↓, s. 20.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Bitwa pod Kalinkowiczami

Geneza

Walczące wojska

Walki pod Kalinkowiczami

Działania w marcu 1920

Działania w czerwcu 1920

Przypisy

Bibliografia

Read other articles:

Kieran Trippier

Польський театр (Вроцлав)

Atlas College

Dmitri Proshin (footballer, born 1974)

Wu Jianmin

Daftar Bupati Sleman

Retama

Jake Berry

USS Zumbrota

Mike Clampitt

Brazil–Colombia relations

Death Eater

Ballast (électricité)

إقليم بافاتا

Octaoxygen

Moddey Dhoo

Cultural relativism

Inmigración alemana en Ecuador

Meri Arabidze

Dolphin Force