Bój pod Dywinem

Bitwa pod Dywinem
	Wojna polsko-bolszewicka
Czas	14–15 września 1920
Miejsce	pod Dywinem
Przyczyna	ofensywa jesienna
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska	Rosyjska FSRR
Dowódcy
Ludwik Bociański
Siły
64 pułk piechoty	pułki 57. DS
brak współrzędnych

Bitwa pod Dywinem – część bitwy pod Kobryniem; walki polskiego 64 pułku piechoty kpt. Ludwika Bociańskiego z sowieckimi 505., 506., 507. i 508. pułkami strzelców w okresie ofensywy jesiennej wojsk polskich w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

Realizując w drugiej połowie sierpnia 1920 operację warszawską, wojska polskie powstrzymały armie Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. 1 Armia gen. Franciszka Latinika zatrzymała sowieckie natarcie na przedmościu warszawskim^[2]^[3], 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego podjęła działania ofensywne nad Wkrą^[4], a ostateczny cios sowieckim armiom zadał marszałek Józef Piłsudski, wyprowadzając uderzenie znad Wieprza^[5]. Zmieniło to radykalnie losy wojny. Od tego momentu Wojsko Polskie było w permanentnej ofensywie^[6].

Po wielkiej bitwie nad Wisłą północny odcinek frontu polsko-sowieckiego zatrzymał się na zachód od linii Niemen – Szczara. Na froncie panował względny spokój, a obie strony reorganizowały swoje oddziały. Wojska Frontu Zachodniego odtworzyły ciągłą linię frontu już 27 sierpnia. Obsadziły one rubież Dąbrówka – Odelsk – Krynki – Grodno – Grodek – Kamieniec Litewski^[7]. Stąd Tuchaczewski zamierzał przeprowadzić koncentryczne natarcie na Białystok i Brześć, by dalej ruszyć na Lublin. Uderzenie pomocnicze na południu miała wykonać między innymi 1 Armia Konna Siemiona Budionnego^[8].

Reorganizując siły, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zlikwidowało dowództwa frontów i rozformowało 1. i 5. Armię. Na froncie przeciwsowieckim rozwinięte zostały 2., 3., 4. i 6 Armia^[9]. Po zakończonych walkach nad Wisłą 4 Armia gen. Leonarda Skierskiego została przerzucona z rejonu Łomży na wschód. Dywizje obsadziły front wzdłuż linii kolejowej Bielsk – Brześć – Włodawa. 16 Dywizja Piechoty obsadziła front na północ od Włodawy. Po ściągnięciu posiłków z głębi Rosji bolszewicy uzyskali przewagę na odcinku frontu polskiej 4 Armii. Generał Skierski postanowił uprzedzić uderzenie sowieckie na Brześć^[10]. 16 Pomorska Dywizja Piechoty rozpoczęła działania w kierunku na Kobryń.

Osobny artykuł: Bitwa pod Kobryniem (1920).

Walki pod Dywinem

Skierowana do obrony rejonu Kobrynia 16 Pomorska Dywizja Piechoty ubezpieczała swoje prawe skrzydło grupą kpt. Ludwika Bociańskiego. W skład grupy ubezpieczenia weszły: I i III batalion 64 pułku piechoty i 6 bateria 16 pułku artylerii polowej^[11]. 13 września grupa rozpoczęła marsz po osi Mokrany – Dywin – Radostów. W Borysówce i Ossie stoczono potyczki z drobnymi oddziałami nieprzyjaciela. W tym czasie Dywin obsadziły pododdziały 505., 506. i 507 pułku strzelców, wzmocnione sześcioma działami.14 września grupa zajęła pozycje wyjściowe do natarcia w Kletyszczach. Od południa Dywin zaatakować miał III batalion, a od północy batalion I. Oba bataliony wydzieliły po jednej kompanii, które wspólnie z kompaniami: techniczną, sztabową i ckm uderzyć miały od zachodu wzdłuż drogi Kletyszcze – Dywin.

O 17:00 ruszyła do ataku grupa zachodnia, dowodzona przez kpt. Bociańskiego. Sowieci stawiali zacięty opór do czasu, aż koncentrycznie uderzyły bataliony I i III. W obawie przed okrążeniem Sowieci wycofali się z miasta. Po zajęciu Dywina kpt. Bociański zorganizował obronę okrężną miasta^[12]. III batalion obsadził wyloty dróg na Kobryń i Powicie, I batalion zajął stanowiska w południowej części, a od zachodu po obu stronach drogi Dywin – Mokrany broniło się zgrupowanie dowodzone bezpośrednio przez dowódcę grupy.

Sowieci uderzyli nocą, ale ich atak został odparty. Nad ranem uderzył z marszu 508 pułk strzelców i z położenia obronnego pozostałe pułki sowieckie. Mimo zaciętej obrony, zaczęły one oskrzydlać obrońców. Kontratak polski odrzucił Sowietów na odległość około kilometra, a kolejne jego działania zatrzymywano silnym ogniem broni maszynowej i artylerii. W ciągu ośmiu godzin czterokrotnie odpierano ataki czerwonoarmistów.

Kolejny, wieczorny atak odciął Polakom drogi odwrotu na Mokrany i Kobryń. W niezwykle trudnej sytuacji kpt. Bociański, działając pod osłoną nocy, zluzował 2. kompanię, obsadzając zajmowane przez nią stanowiska oddziałem złożonym z taborytów, sanitariuszy i łączników. 2 kompania zaś dokonała obejścia przez bagna na tyły nieprzyjaciela i tuż po północy uderzyła na przeciwnika. Natarcie wsparły pozostałe pododdziały grupy. Dowództwo sowieckie, przekonane, że atakują nowo przybyłe polskie oddziały, źle oceniając sytuację taktyczną, nakazało odwrót^[12].

Bilans walk

Bitwa o Dywin umożliwiła 16 Pomorskiej Dywizji Piechoty zwycięskie zakończenie walk pod Kobryniem. Straty polskie to około 50 poległych i rannych.

Dzień 14 września – na pamiątkę bitwy pod Dywinem – był świętem 64 Pomorskiego Pułku Strzelców Murmańskich^[13].

Przypisy

↑ Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 199.
↑ Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 57.
↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 68.
↑ Sikorski 2015 ↓, s. 168.
↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 193.
↑ Żeligowski 1930 ↓, s. 116.
↑ Wyszczelski 2003 ↓, s. 60.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
↑ Wyszczelski 1995 ↓, s. 286.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 188.
↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 49.
↑ ^a ^b Odziemkowski 2004 ↓, s. 116.
↑ Odziemkowski 2004 ↓, s. 117.

Bibliografia

Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914–1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów–Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.
Lech Wyszczelski: Operacja Niemeńska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-43-6.
Lucjan Żeligowski: Wojna w roku 1920 – wspomnienia i rozważania. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historji Polski, 1930.