Barwy broni i służb ludowego Wojska Polskiego

Barwy broni i służb ludowego Wojska Polskiego – opis proporczyków i patek (łapek) broni i służb ludowego Wojska Polskiego.

Barwy proporczyków określały rodzaj wojska lub służby. Noszone były na kołnierzu kurtki i płaszcza sukiennego. Były to barwne trójkąty równoramienne o długości 6 cm, szerokości 3 cm. Wykonywane były z płótna, sukna, aksamitu, rypsu, itp^[1].

Proporczyk kawaleryjski, w odróżnieniu od trójkątnych proporczyków innych broni, miał kształt prostokąta o wymiarach 6 × 3 cm, z trójkątnym wycięciem 2,5 cm, w kolorze czerwono-jasnoniebieskim^[a]. Po sformowaniu 1 SBK proporczyki takie nosili żołnierze sztabu brygady, żołnierze służb oraz zapasowego pułku kawalerii^[2]. Powstające jednostki kawalerii przyjęły tradycyjne barwy polskich jednostek okresu przedwrześniowego. Zwyczajowo oficerowie sztabu nosili proporczyki pułków kawalerii z których przybyli^[3].

Grafika	Opis
	Czołgi Proporczyk pomarańczowo-czarny
	Piechota Proporczyk granatowo-żółty
	Samodzielna kompania rusznic Proporczyk żółto-granatowy
	Artyleria Proporczyk czarno-czerwony
	Artyleria przeciwlotnicza Proporczyk czarno-żółty
	Dywizjon moździerzy Proporczyk czarno-biały
	Artyleria przeciwpancerna Proporczyk pomarańczowo-czarny
	Lotnictwo Proporczyk żółty
	Saperzy Proporczyk czerwono-czarny
	Łączność Proporczyk czarno-jasnoniebieski
	Wojska samochodowe Proporczyk granatowy z białym paskiem przez środek
	Służba sanitarna Proporczyk buraczkowo-granatowy
	Służba weterynaryjna Proporczyk buraczkowo-zielony
	Służba intendentury i służba administracyjna Proporczyk jasnoniebieski
	Służba chemiczna Proporczyk szaro-popielaty
	Służba uzbrojenia i służba techniczna Proporczyk czarny
	Służba bezpieczeństwa Proporczyk czerwono-żółty
	Sądownictwo Proporczyk buraczkowy
	Duszpasterstwo Proporczyk fioletowy
	Poczta polowa Proporczyk brązowy

W 1945 roku częściowo zmieniono barwy proporczyków i ich kształt. Stanowiły go dwa równoległe trójkąty materiału zszyte razem bokami długości 7 cm. Wymiary trójkątów: dolny – 2 × 7 × 8 cm, górny – 2 × 7 × 6,5 cm^[1].

Na kołnierzach płaszczy sukiennych w miejsce proporczyków wprowadzono dwa paski materiału szerokości 0,5 cm zszyte razem i przyszyte do kołnierza w odległości 7 cm od dolnych rogów kołnierza^[1].

Od drugiej połowy roku 1944 aż do roku 1949 (na co wskazuje dość obszerny materiał ikonograficzny, wspomnienia oraz zachowane eksponaty) na mundurach zaczęły pojawiać się nieprzepisowe patki (łapki), nawiązujące do wzorów obowiązujących w latach II RP. Wykonywano je z rozmaitych, dostępnych tkanin w odpowiednich barwach, zaopatrując w wężyk haftowany, lub – co charakterystyczne – aplikowany z różnorodnych taśm dystynkcyjnych, rzadziej pasmanteryjnych, lub wycinany z blachy aluminiowej^[4].

Grafika	Opis
	Piechota Proporczyk żółto-granatowy
	Wojska pancerne i samochodowe Proporczyk pomarańczowo-czarny
	Kawaleria Proporczyk czerwono-jasnoniebieski
	Artyleria ciężka Proporczyk czerwono-zielony
	Artyleria lekka Proporczyk czarno-zielony
	Artyleria przeciwlotnicza Proporczyk pomarańczowo-zielony
	Saperzy mostowi i elektrotechnicy Proporczyk czerwono-czarny
	Batalion mostów kolejowych i silników Proporczyk bordowo-czarny
	Wojska łączności Proporczyk ciemnoniebiesko-czarny
	Żandarmeria Proporczyk żółto-kanarkowy
	Intendentura i pułki aprowizacyjne Proporczyk brązowo-niebieski
	Lekarze Proporczyk sino-bordowy
	Farmaceuci Proporczyk niebiesko-bordowy
	Dentyści Proporczyk niebieskolazurowy-bordowy
	Lekarze weterynarii Proporczyk błękitno-bordowy
	Oficerowie sanitarni – podlekarze Proporczyk biało-bordowy
	Szeregowi służby zdrowia Proporczyk czarno-bordowy
	Oficerowie sądowi Proporczyk czarno-ciemnomalinowy
	Oficerowie – geografowie Proporczyk biało-czarny
	Duszpasterstwo Proporczyk fioletowy
	Wojska Ochrony Pogranicza[5] Proporczyk zielony z granatowym paskiem przez środek

Nowe przepisy ubiorcze wprowadziły na kołnierz kurtek ciemnokarminowe łapki z wężykiem haftowanym matowosrebrnym bajorkiem i wypustką barwy broni lub służby^[6]. Szerokość wężyka na łapce generalskiej wynosiła 24 mm, oficerskiej 16 mm, podoficerskiej 15 mm^[6]. Generałowie oraz oficerowie dyplomowani na patce mieli haftowane srebrne orły. Uczniowie szkół wojskowych na łapkach nosili oznaki szkolne^[6]

Grafika	Opis
	Piechota Łapka ciemnokarminowa, wypustka granatowa
	Artyleria Łapka ciemnokarminowa, wypustka szmaragdowa
	Wojska inżynieryjno saperskie Łapka ciemnokarminowa, wypustka czarna
	Wojska łączności Łapka ciemnokarminowa, wypustka szafirowa
	Wojska sprawiedliwości Łapka ciemnokarminowa, wypustka jasnokarminowa
	Służba kwatermistrzowska Łapka ciemnokarminowa, wypustka chabrowa
	Administracja Łapka ciemnokarminowa, wypustka brunatna
	Służba zdrowia Łapka ciemnokarminowa, wypustka fioletowa
	Służba weterynaryjna Łapka ciemnokarminowa, wypustka popielata
	Służba samochodowa Łapka ciemnokarminowa, wypustka srebrna

Wraz z wprowadzeniem kurtek z wykładanym kołnierzem, zmienił się też kształt patek^[7].

Grafika	Opis
	Piechota Patka ciemnokarminowa, wypustka granatowa
	1 Warszawska Dywizja Piechoty Patka żółta, wypustka granatowa
	Artyleria i służba uzbrojenia Patka ciemnokarminowa, wypustka ciemnoseledynowa
	Wojska pancerne i zmechanizowane Patka czarna, wypustka jasnokarminowa
	Wojska inżynieryjno saperskie i samochodowe Patka ciemnokarminowa, wypustka czarna
	Wojska łączności Patka ciemnokarminowa, wypustka chabrowa
	Wojska sprawiedliwości Patka ciemnokarminowa, wypustka szkarłatna
	Służba kwatermistrzowska i administracja Patka ciemnokarminowa, wypustka błękitna
	Służba zdrowia Patka ciemnokarminowa, wypustka fioletowa
	Służba weterynaryjna Patka ciemnokarminowa, wypustka popielata
	Wojska Ochrony Pogranicza Patka zielona
	Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego Patka granatowa
	Lotnictwo Patka chabrowa, bez wypustki

• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie 1939-1945 : barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8.
• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1943–2003; katalog zbioru falerystycznego; 3. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2004. ISBN 83-1109-816-6. Brak numerów stron w książce