Oharra: ez fidatu soilik orri honetan ematen diren datuez perretxiko bat identifikatzeko orduan. Inolako zalantzarik izanez gero, kontsultatu aditu batekin.
Baso hostoerorkorretan eta koniferoetan hazten den espezie mikorrizikoa da, askotan pagoen eta haritzen azpian fruituak ematen dituena. Bere gorputz emankorrek geruza ganbilak eta lauak dituzte, marroi, leundu edo txigortu kutsukoak, eta, ohi, 15 zentimetroko diametroa dute. Poroen gainazala, hasiera batean, zuria da, adinarekin arrosa bihurtu aurretik. Boletaceae gehienek bezala, ez du eraztunik, eta Boletus edulis eta antzeko beste espezie batzuetatik bereiz daiteke, bere ezohiko poro arrosengatik eta bere zurtoinean sare formako patroi marroi ilun nabarmenagatik.
Pierre Bulliard mikologo frantziarrak espezie hau Boletus felleus bezala deskribatu zuen 1788an[2]Tylopilus genero berrira transferitu aurretik[3]. Tylopilus felleus bere propietate antitumoral eta antibiotikoengatik frogatuak izan diren konposatu bioaktiboei buruzko ikerketen xede izan da[4]. Pozoitsua ez den arren, orokorrean janezina dela uste da, bere garraztasun izugarria dela eta[5].
Ez da ohikoa Euskal Herrian, ezin da jan bere zapore mingotsagatik. Boletus edulis edo Boletusaestivalis espezien antzekoa da. Ale bakar bat nahikoa da onddo jangarrien arrautza nahaski bat hondatzeko.
Onddo mingotsak
Kapela: 5 eta 12 cm arteko diametrokoa. Haragitsua, hemisferikoa, gero ganbila eta azkenean ia laua. Marroi-larru, marroi zurbil edo gamuza kolorekoa; azala lehorra, fin-fin belusatua, batzuetan pitzatua; ertz bihurgunetsua eta izurtua.
Tutuak: Luzeak, libreak edo dekurrenteak, zurixkak, gero arrosak.
Tutu libreak: Oinera hurbiltzen diren tutuak, baina ukitzen ez diotenak.
Tutu dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten tutuak.
Poroak: Txikiak, lehenengo biribilak, gero angelutsuak, hasieran zuriak, gero arrosak, azkenean arrosa-izokin kolorekoak, orban beltzekin.
Onddo mingotsa albotik
Hanka: 4 – 12x1 – 4 cm-koa; gaztetan nahiko lodia eta oinarria puztua, ondoren zilindrikoa; krema-marroixka edo marroi-horixka, sare ilunago eta oso markatu batez estalia.
Haragia: Lodia, biguna, zuria edo zertxobait arrosa, arrexka azalaren azpian, usain atseginekoa eta zapore oso mingotsekoa, egosten denean areagotzen dena.[6]
Etimologia:Boletus terminoaren etimologia eztabaidagarria da. Felleus epitetoa latinetik dator, “fel” hitzetik, hau da, behazunetik. Haragiaren zapore mingotsagatik.
Jangarritasuna
Ez da pozoitsua, baina bere zapore mingotsagatik janezina da. Ale bakar batek hondatzen dizu arrautza nahaskia.[7]
Nahasketa arriskua
Boletus edulis edo Boletus aestivalis onddoen oso antzekoa da, baina poro arrosakarak ditu, oinean sare luze beltzaxka bat eta haragia oso mikatza. Zalantzak argitzeko nahikoa da mingaina azaletik pasatzea eta mingostasuna egiaztatzea.
Tylopilus alutarius delakoarekin, Tylopilus felleus baino arraroagoa da eta ez da hau bezain mikatza, konifera basoetan aurkitzen da normalean, kapela, oro har, ilunagoa du, eta oinean sarea goiko aldean baino ez du.[8]
Sasoia eta lekua
Uda amaieran. Hostozabaletan eta koniferetan. Sortzen den lekuari leial zaion onddoa da.[9]
Banaketa eremua
Ipar Amerikako ekialdea, Europa, Erdialdeko Amerika, Asiako iparraldea.
_(2).jpg)
